نصيبی:
من  دو روز گذشته چند ايميل Ùˆ تلÙÙ† داشتم Ú©Ù‡ پيرامون اين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ وسئوال ها وجواب ها ÛŒ Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ نظر هايی داشتند که البته من به ياران کنجکاو جواب دادم Ú©Ù‡  بهتر است اول صبر کنند تا همه Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ چاپ شود وبعد قضاوت کنند.خواهش ديگر من اين بود Ú©Ù‡ خودشان مستقيما با ديدگاه تماس بگيرند اما چند تاتلÙÙ† هم داشتم Ú©Ù‡ از من خواستند که بگويم در کجای Ù…ØµØ§ØØ¨Ù‡ من به شعار متوسل شده ام؟ ظاهرا اشاره شان به بخشی از سئوال شما بود Ú©Ù‡ Ú¯ÙØªÙŠØ¯ قبل از پرداختن به شعارهای شما.... البته من شعار را هم بد نمÙيدانم اما به جای خودش، یعنی در تظاهرات  ، نمی شود مسايل را تØÙ„يل کرد پس خواستهايمان را در واژه های ÙØ´Ø±Ø¯Ù‡ بيان Ù…ÛŒ کنيم اما در Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ  اگر Ù…ØµØ§ØØ¨Ù‡ شونده به شعار پناه ببرد Ù…ÛŒ شود اين استنباط را کرد Ú©Ù‡ چون در جواب در مانده به شعار متوسل شده است، بهمين جهت اگر بعد از چند سئوال Ùˆ جواب هنوز هم معتقديد Ú©Ù‡ من شعار سر داده ام Ø®ÙˆØ´ØØ§Ù„ Ù…ÛŒ شوم تا موردش را بگوييد تا هم خودم بدانم Ùˆ هم برای خواننده جای ابهامی نماند. بعد از اين ياد آوری برويم برسر جواب به سئوال های جديد.
***
ناظر:
جالب مي شد اگر اي ميل ها را به من هم ارسال مي کردند، شايد در بطن اين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ به موارد Ùوق برخورد کنيم. اما با اجازه اول به سوال هايي Ú©Ù‡ روي ميز دارم بپردازيم.
من بعنوان کسي Ú©Ù‡ Ùيلم را براي ØªÙØ±ÙŠØ نگاه مي کنم Ùˆ سررشته اي از پيچ Ùˆ خم هاي «هنر Ù‡ÙØªÙ…» Ùˆ صنعت Ùيلمسازي ندارم، گاه گداري به نقد هايي از کيارستمي Ùˆ مخملبا٠بر مي خورم. نقدي Ú©Ù‡ شما به Ùيلمسازاني از اين قبيل داريد هنري است، سياسي است، يا هردو؟
نصيبي:
شايد نياز به ياد آوری هم نباشد Ú©Ù‡ من نظر خودم Ùˆ روش خودم را Ù…ÛŒ گويم؛ ممکن است شخص ديگری Ú©Ù‡ ØØªØ§ نسبت به رژيم ج .ا مواضع قاطع دارد به گونه ای ديگر با ساخته های مجاز ج.ا برخورد کند. همانگونه Ú©Ù‡ در آغاز Ù…ØµØ§ØØ¨Ù‡ هم اشاره کردم ØÚ©ÙˆÙ…ت های سرکوبگر از هنر ها به ويژه سينما برای بقاء رژيمشان بهره Ù…ÛŒ گيرد، البته اين خود Ù…Ø¨ØØ« Ù…ÙØµÙ„ÛŒ است، نمونه ها هم بسيار است. ازکشورهای امريکای لاتين Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ تا کشور يونان به هنگام ØÚ©ÙˆÙ…ت سرهنگ ها Ùˆ يا نژاد پرستان Ø§ÙØ±ÙŠÙ‚ای جنوبی، Ùˆ همينطور در آلمان به هنگام تسلط نازي ها Ú©Ù‡ Ø§ØªÙØ§Ù‚ا Ø¨Ø§ÙØª سينمای آلمان نازی خيلی شبيه به ماÙيای سينمای جمهوری اسلامی بود Ú©Ù‡ من در پژوهشی در باره سينمای آلمان نازی Ùˆ مقايسه اش با سينمای جمهوری اسلامی در اين مورد به ØªÙØµÙŠÙ„ سخن Ú¯ÙØªÙ‡ ام؛ اگر کسی مشتاق باشد در آرشيو وبلوگ ما می تواند به آن نوشتار دسترسی پيدا کند. اگر سئوالتان را درست Ùهميده باشم منظور چنين است Ú©Ù‡ ما چطور ارزش های هنری Ùˆ تاثيرهای سياسی ÙŠÚ© اثر را از هم تÙÚ©ÙŠÚ© کنيم. البته اين مسئله مهمی است Ú©Ù‡ اگر به آن دقيق نشويم ممکن است گرايش های ناسيوناليستی Ùˆ يا تاثير Ú¯Ø±ÙØªÙ† از ÙŠÚ© Ùيلم خوش ساخت Ùˆ جذاب ما را ØØªØ§ بی آنکه خود بخواهيم به مبلغ ناخواسته جمهوری اسلامی بدل کند.
هر Ùيلمی ممکن است با ارزش Ùˆ يا Ú©Ù… ارزش باشد، اما هر اثر با ارزشی ØØªÙ…ا سازنده ای آزادانديش همراه ندارد. نمونه بارز Ú©Ù‡ بار ها بدان استناد کرده ام خانم لنی ريÙنشتال خلاق ترين Ùيلمساز معاصر آلمان است. اين خانم دو مستند دارد با نامهای پيروزی اراده Ùˆ المپيک Ú©Ù‡ درجزء آثار با ارزش تاريخ سينماست Ùˆ اصلا اگر کسی بخواهد معنی Ùˆ Ù…Ùهوم مونتاژ خلاقه را Ú©Ù‡ به ارزش بخشيدن به Ùيلم مستند نقش مهمی دارد را در سينما درک کند بی نياز از تماشای چند باره اين دو اثر نيست. اما اين خانم ÙŠÚ© ÙØ§Ø´ÙŠØ³Øª بود. نود Ùˆ چند سال عمر کرد Ùˆ دوسال پيش از دنيا دل کند Ùˆ دار ÙØ§Ù†ÛŒ را بدرود Ú¯ÙØª. اگر تنها ارزش های سينمايی معيار پذيرش Ùˆ يا رد ÙŠÚ© Ùيلم باشد Ú©Ù‡ دنيا بايد نسبت به تÙکر لنی خانم توجهی نکند Ùˆ Ùقط به خاطر کار های خلاقه اش او را ستايش کند، اما اين چنين نشد. مرگش انعکاس Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ÛŒ داشت، هيچ ÙŠÚ© از جشنواره ها از او Ùˆ کارش تجليل نکردند، نمايش کارهايش ØØªÛŒ در Ù…ØÙŠØ· های دانشگاهی Ùˆ به منظور آموزش هم با اعتراض مواجه Ù…ÛŒ شود. از جهتی ديگر آيا Ùقط Ù…ØØªÙˆØ§ÛŒ کار ÙŠÚ© هنرمند Ú©Ù‡ مستقيما در خدمت ÙØ§Ø´ÙŠØ³Øª باشد مورد اعتراض قرار Ù…ÛŒ گيرد Ùˆ اعمال Ùˆ Ø±ÙØªØ§Ø± Ùˆ Ú¯ÙØªØ§Ø± ÙŠÚ© هنرمند ديگر بدون چنين گرايشی تاثيری در قضاوت اجتماع نخواهد داشت؟  نه، واقعيت اين چنين نيست. نمونه هايی داريم Ú©Ù‡ به ما ثابت ميکند Ú©Ù‡ Ø±ÙØªØ§Ø± Ùˆ اعمال Ùˆ ØØ±Ùهای ÙŠÚ© هنرمند ØØªÛŒ اگر در کارش، تمايل به انديشه های ضد بشری قابل تشخيص نباشد هم زير ذره بين است Ùˆ در اعتبار Ùˆ يا بی اعتباری او تاثير خواهد داشت. ÙŠÚ© مثال هم در اين مورد نقل کنم Ùˆ بگذرم. الياکازان Ùيلمساز ترک تبار از برجسته ترين Ùيلمسازان ÙØ³ÙŠÙ†Ù…ای کلاسيک بود Ùˆ آثار ماندگاری Ø¢ÙØ±ÙŠØ¯Ù‡ Ùˆ ØØªÛŒ کارهايش از جنبه مسايل سياسی Ùˆ اجتماعی هم مهم است برای نمونه Ù…ÛŒ شود به دو اثر بسيار مشهورش در بارانداز Ùˆ زنده باد زاپاتا اشاره داشت. اما اين Ùيلمساز در جريان Ù…ØØ§Ú©Ù…ات Ù…Ú© کارتی Ú©Ù‡ تÙکر Ú†Ù¾ را از هوليوود ØØ°Ù کرد Ùˆ بسياری از کارگردانان را بيکار نمود، در دادگاه عليه رÙقای چپش شهادت داد Ùˆ اين ننگ هيچگاه از دامان او پاک نشد. وقتی چند سال قبل آکادمی اسکار خواست ÙŠÚ© اسکار ويژه به خاطر خدمت او به پيشبرد زبان سينما به ÙˆÛŒ اهداء کند نيمی از ميهمانان شب اسکار برخلا٠رسم رايج Ù†Ù¾Ø°ÙŠØ±ÙØªÙ†Ø¯ تا به هنگام اهدائ جايزه به ÙˆÛŒ ازجای خود برخيزند Ùˆ چندين هزار Ù†ÙØ± هم در بيرون کاخ عليه کميته اسکار تظاهرات کردند، پس اگر مردم Ùقط به Ù…ØØªÙˆÛŒ کار ÙŠÚ© هنرمند توجه Ù…ÛŒ کنند اين جمعيت معترض برای Ú†Ù‡ منظوری گرد آمده بودند؟
من در روشی Ú©Ù‡ برای خودم در نظر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ ام به تاثيری Ú©Ù‡ سينمای جمهوری اسلامی در بزک چهره ØÚ©ÙˆÙ…ت دارد توجه Ù…ÛŒ کنم Ùˆ بعد به Ø±ÙØªØ§Ø± ها، ØØ±Ùهای اين Ùيلمسازان در ØÙ…ايت از رژيم  (وابسته به هر کدام از باند هاي درون ØÚ©ÙˆÙ…ت Ú©Ù‡ باشند از نظر من ÙØ±Ù‚ÛŒ نمی کند). برای من ارزش ÙŠÚ© Ùيلم هر چقدر هم خلاقيت در ساخت آن دخالت داشته باشد با ارزش جان ÙŠÚ© انسان قابل مقايسه نيست. خوب وقتی کيارستمی خود Ù…ÛŒ گويد Ú©Ù‡ طعم گيلاس Ùˆ جايزه Ú©Ù† در زدودن Ù„Ú©Ù‡ خون از عبا Ùˆ عمامه آخوند ها موثر بوده است، نمی توانم درشادی Ùˆ رقص Ùˆ پايکوبی ايرانيان اپوزسيون بعد از جايزه Ú©Ù† سهيم باشم، ØØªÛŒ اگر طعم گيلاس ÙŠÚ© اثر Ùوق العاده باشد. همانگونه Ú©Ù‡ مردم سهم الياکازان (با وجود Ø¢ÙØ±ÙŠØ¯Ù† در بارانداز وزاپاتا )در تسويه های هوليوود را ÙØ±Ø§Ù…وش نمی کنند با توجه به اينکه تسويه های Ù…Ú© کارتی Ùقط باعث بيکاری هنرمندان شد اما بقاء اين رژيم برای ØØªÛŒ ÙŠÚ© روز  همراه با ده ها جنايت است. آيا اينها Ú©Ù‡ با کارشان Ùˆ Ø±ÙØªØ§Ø±Ø´Ø§Ù† ØÚ©ÙˆÙ…ت را بزک کرده اند اگر ØØªÛŒ ÙŠÚ© روز به دوام اينان ياری رسانده باشند هيچ مسئوليتی نخواهند داشت؟
پس بطور خلاصه بگويم Ú©Ù‡ در سينمای امروز در جمهوری اسلامی هم ممکن است Ùيلمهای خوب ساخته شود اما جايزه هايی Ú©Ù‡ مثل نقل Ùˆ نبات به اين Ùيلم ها ميدهند نه به خاطر ارزش های Ùيلمهاست بلکه به دليل رابطه جمهوری اسلامی با Ø§ØªØØ§Ø¯ÙŠÙ‡ اروپا Ùˆ زد Ùˆ بند با مديران بند Ùˆ بست Ú†ÛŒ ÙØ³ØªÙŠÙˆØ§Ù„ است Ùˆ من به اين Ùيلمها نه از جهت ارزشهای سينمايی بلکه به خاطر تاثيری Ú©Ù‡ در شستشوی چهره آلوده آخوندها دارد توجه Ù…ÛŒ کنم. خوب شخص ديگری ممکن است بخواهد چشم Ùˆ گوشش، Ø±ÙØªØ§Ø± Ùˆ اعمال Ùˆ ØØ±Ù های اينها را نبيند Ùˆ نشنود. Ùقط به ارزش های هنری صادرات سينمايی ج.ا توجه کند مسئله خودش است، جوابش را هم خودش بايد بدهد.
ناظر:
با اجازه مي خواهم دو باره به جلد «وکيل شيطان» بروم. اگر رژيم اجازه مي دهد Ú©Ù‡ اين همه Ùيلم در ايران ساخته شود Ùˆ مردم به تماشاي آن بنشينند، پس ضد هنرمند نيست، بلکه ضد هنرمند غير خودي است. من به اين چند Ù†ÙØ± بخصوص Ú©Ù‡ شما نام برديد، کاري ندارم. مي خواهم ÙŠÚ© نگرش را روشن کنم. اگر درست Ùهميده باشم، اليا کازان رÙقا Ùˆ همکاران خود را لو داد. ولي سميرا مخملبا٠که کسي را لو نداده است. آيا در ايران سينماگري هست Ú©Ù‡ هم کارش خوب باشد، هم Ùيلمش از وزارتخانه هاي مربوطه اجازه داشته باشد، Ùˆ هم سÙيدکاري نکند (رژيمي نباشد)ØŸ شايد الان بهتر متوجه شويم Ú©Ù‡ چرا سيمين بهبهاني را در اول Ù…ØµØ§ØØ¨Ù‡ مان مثال زدم. مگر ايشان براي خميني مديØÙ‡ سرايي نکردند؟ مگر در ØØ§Ù„ آمد Ùˆ شد به خارج Ùˆ داخل نيستند؟ مگر کسرايي براي خميني مديØÙ‡ سرايي نکرد؟ ولي آيا اينها از پيشتازان هنر نيستند؟ آيا تنها تبعيديان هستند Ú©Ù‡ مطهر Ùˆ معصوم هستند؟ از جلد وکيل شيطان بيرون بيايم Ùˆ ÙŠÚ© سوال، با Ú©Ù…Ú© Ú¯Ø±ÙØªÙ† از واژه هاي خودتان، از طر٠خودم بکنم: آيا شما معتقد به «هنرمند متعهد» هستيد؟ خط سرخ کجاست؟ امروز مي گوييد رژيم. روز پس از انقلاب Ùˆ سرنگوني رژيم، «هنرمند متعهد» کيست؟ Ùˆ چرا بايد باشد، يا نباشد؟
نصيبي:
من Ùکر کنم از ابتدای اين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ چندبار تصويری Ú©Ù‡ من ارايه داشته ام Ùˆ برداشتی Ú©Ù‡ شما از نظرهای من داشته ايد Ù…ØªÙØ§ÙˆØª بوده است. امامن چيزی ندارم Ú©Ù‡ به آنچه تا کنون Ú¯ÙØªÙ‡ ام Ø¨ÙŠÙØ²Ø§ÙŠÙ… Ùˆ بارها هم تاکيد کرده ام Ú©Ù‡ اين نظر من است Ú©Ù‡ ممکن است شخص ديگری Ú©Ù‡ ØØªÛŒ نسبت به رژيم مواضع قاطع داشه است به گونه ای ديگر بينديشد ونظر بدهد .
در ÙŠÚ© جمله کوتاه بگويم Ú©Ù‡ نه، من اعتقاد ندارم Ú©Ù‡ هرکس در ايران کار Ù…ÛŒ کند مشغول سÙيد کاری است. متاسÙÙ… اگر اين همه دلايلی Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ اين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ آوردم نتوانسته است به بيان مقصودم Ú©Ù…Ú© کند. من Ú¯ÙØªÙ‡ ام باز هم تاکيد Ù…ÛŒ کنم هر قدر ارزش Ú©Ù‡ برای سينمای امروز در ايران قايل باشيم چون اين جوايز به رابطه های رژيم اسلامی اهدا Ù…ÛŒ شود نه خود Ùيلمها، ارزش سينمايی Ùيلمها در اکثر موارد کمتر از ØØ¯ جايزه ای است Ú©Ù‡ به Ùيلم تعلق Ù…ÛŒ گيرد. برای نمونه طعم گيلاس کيارستمی ÙŠÚ© Ùيلم معمولی Ùˆ انباشته از اداهای روشنÙکری بود Ú©Ù‡ نمی تواند ÙŠÚ© Ùيلمشناس آگاه Ùˆ بیطر٠را ÙØ±ÙŠØ¨ دهد (توجه شود Ù†Ú¯ÙØªÙ… Ù…Ø²Ø®Ø±ÙØŒ Ú¯ÙØªÙ… معمولی) اين Ùيلم Ù…ÛŒ توانست در ÙŠÚ©ÛŒ از بخش های ÙØ±Ø¹ÛŒ جشنواره شرکت Ùˆ امتيازهايی هم بگيرد، اما نخل طلا را به ناØÙ‚ Ú¯Ø±ÙØª Ùˆ من در مقاله ای Ù…ÙØµÙ„ با عنوان هياهوی بسيار برای هيچ اين Ùيلم را به دقت آناليز کردم Ùˆ با مقايسه با ديگر Ùيلمهايی Ú©Ù‡ درسالهای قبل به نخل طلا دست ÙŠØ§ÙØªÙ†Ø¯ نظرم را با ØµØ±Ø§ØØª اعلام داشتم Ùˆ بدون اينکه از جو هيستريک آنروزها Ú©Ù‡ رگهای غيرت ملی خيلی ها را متورم کرده بود بهراسم. هر Ú†Ù‡ ÙØØ´ Ùˆ ناسزا هم در چنته غيرتمندان ÙŠØ§ÙØª Ù…ÛŒ شود نوش جان کردم. اما سميرا خانم مخملباÙ. اين دختر خانم Ú©Ù‡ اصلا Ùيلمسازنيست Ùˆ Ø§Ù„ÙØ¨Ø§ÛŒ کارش را هم بلد نيست. ققط زد Ùˆ بند پاپاجان Ù…ØØ³Ù† پشتوانه اوست، به اضاÙÙ‡  قصد رژيم Ú©Ù‡ ميخواهد اورا سنبل نسل جوان قالب کند. ده ها زن جوان سينماگر Ùˆ خلاق در ايران هستند Ú©Ù‡ هيچ امکانی برای رشدشان نمی دهند Ùˆ دروازه های خروج از کشور هم به رويشان بسته است. البته Ø±ÙØªØ§Ø± اين خانم را نه بدليل اينکه پدرش بازجو بوده بلکه به خاطر Ø±ÙØªØ§Ø± Ùˆ اعمال خودش Ú©Ù‡ راه پدر را انتخاب کرده بايد ارزيابی کرد. ايشان بعد از ديپلم ويژه ای  که در Ú©Ù† برايش  جور کردند در ميهمانی ای Ú©Ù‡ به اين مناسبت آقای مهاجرانی ترتيب داده بود شرکت کرد Ùˆ جايزه ØØ¬ عمره هم به ايشان تقديم شد. اين خانم در آن ميهمانی نطقی ÙØ±Ù…ود به اين مضمون:
من Ùکر نمی کنم سانسور کلا بد باشد به نوعی Ù…ÛŒ توان Ú¯ÙØª Ú©Ù‡ Ù…Ùيد هم هست چون نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ ما مجبور نيستيم مثل هوليوود Ùيلمهايمان را با سکس وخشونت پر کنيم
(روزنامه ايران امروز شماره27)
Ùˆ چون انگار منتقدين ÙØ±Ù†Ú¯ÛŒ بيشتر ØØ±Ùشان برد دارد اينهم نظر ديديه پرون، منتقد نشريه ليبراسيون، Ú©Ù‡ عينا از نشريه مذکور نقل Ù…ÛŒ کنم:Â
نمیخواهم بد دهنی کنم اما اين Ùيلم لجن (ØÙ…اقت) Ù…ØØ¶ است.
Ù…ÛŒ دانيم Ú©Ù‡ اين Ùيلمساز نورسيده در ديکتاتوری اسلامی ايران تربيت شده است Ùˆ همين کاÙيست Ú©Ù‡ انتظار ديگری از او نداشته باشيم.
اما اين دليل نمی شود که بر هر ايده ای که از مغز او می گذرد ک٠بزنيم به خصوص که اين خانم ادعا می کند که موضع و نقش سياسی دارد. نقشی که نه سوادش را دارد نه توانايی انجام تعهدش را.
در Ùيلم (تخته سياه) گنده گويی های اØÙ…قانه پيدا بود. اما اين بار(Ùيلم پنج عصر) با بردن دوربين به کابل Ùˆ نقش زن بعد از طالبان دنبال ÙØ±ØµØª ديگری است.
....موقعيت های Ùيلم عکس های Ùوری Ùˆ زيبايی است از خرابه ها Ùˆ برقع های خوشرنگ.
شخصيت های Ùيلم جملاتی را بدون اينکه معنی اش را بÙهمند طوطی وار ادا Ù…ÛŒ کنند Ùˆ نمای درشت از نوزادی به ØØ§Ù„ نزع؛ Ùيلمی بدون ريتم معمولی؛ وتداوم داستان.
اين Ùيلم ÙØ±ØµØª طلبانه از در های باز به روی اين سوژه ها خوب سود جويی Ù…ÛŒ کند.
از مطلبی با عنوان Ø§ÙØªØ¶Ø§Ø Ùˆ برقع( ØØ¬Ø§Ø¨)
(17 مای 2003 ليبراسيون ديديه پرون)
اين Ùيلم با چنين Ù…ØØªÙˆØ§ÙŠÛŒ ديپلم ويژه جشنواره Ú©Ù† را به دست آورد تو Ø®ÙˆØ¯ØØ¯ÙŠØ« Ù…ÙØµÙ„ بخوان از اين مجمل...
اما در باره Ø±ÙØª Ùˆ آمد هنرمندان معترض به داخل Ùˆ دليلی Ú©Ù‡ ÙŠÚ© ØÚ©ÙˆÙ…ت خونخوار از اينان پذيرايی Ù…ÛŒ کند، اجازه بدهيد وارد Ø¨ØØ«Ø´ نشويم Ú©Ù‡ کار به درازا Ù…ÛŒ کشد Ùˆ من هم از مسير کار خودم دور Ù…ÛŒ Ø§ÙØªÙ…. البته در Ù…ØØ¯ÙˆØ¯Ù‡ کار خودم دليل اينکه چرا رژيم به سينماگران بازگشته روی خوش نشان داد Ùˆ بعد از برگشت با آنان Ú†Ù‡ Ø±ÙØªØ§Ø±ÛŒ کرد، در مقاله ای با عنوان بازگشت به Ú†Ù‡ قيمت؟ Â ØØ±Ù دلم را زده ام، همينطور  ازسينماگرانی Ú©Ù‡ هم در ميان اپوزسيون ØØ¶ÙˆØ± دارند Ùˆ همه در داخل Ùيلم Ù…ÛŒ سازند  هم ØµØØ¨Øª کرده ام.
ناظر:
مي بخشيد Ú©Ù‡ ØØ±Ùتان را قطع (از آنجايي Ú©Ù‡ اين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ کتبي است – من سوال مي دهم Ùˆ شما پاسخ را اي ميل مي کنيد، شايد بهتر باشد Ú©Ù‡ بگويم پاراگرا٠را قطع) مي کنم. ولي جوابم را هنوز Ù†Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ ام Ú©Ù‡ آيا همه سÙيد کار Ùˆ زير بليط رژيم هستند يا نه؟ اگر نيستند، يعني تا ØØ¯ÙŠ Ú©Ù‡ قوانين اجازه مي دهد Ùˆ Ø´Ø±Ø§ÙØª Ú©Ù… نمي آورد مشغول کار هنري هستند- به زبان ساده تر رÙقا Ùˆ همکاران Ùˆ دستياران خود را لو نمي دهند، Ú†Ù‡ چيزي باعث مي شود Ú©Ù‡ برخي از سينماگران راهي غربت شوند؟ بالاخره، با بودن اين رژيم Ú©Ù‡ هردو ميدانيم جاني Ùˆ سانسورچي Ùˆ... هست، آيا مي شود کار سينمايي غير وابسته کرد يا نه؟ آيا مي شود ÙŠÚ© سينما گر کاري بکند Ú©Ù‡ مستØÙ‚ جايزه باشد يا نه؟ من Ø´Ú©ÙŠ ندارم Ú©Ù‡ رژيم از اين جايزه Ú¯Ø±ÙØªÙ† ها سود مي برد، ولي براي روشن شدن سوالم مي پرسم Ú©Ù‡ آيا امکان دارد سÙيدکار نباشي Ùˆ Ùقط براي عرضه کار هنري ات جايزه ببري؟  يا اينکه، بايد تمام Ùيلم ها را نديده ØªØØ±ÙŠÙ… کنيم؟ ممنون مي شوم اگر از پرداختن به کيارستمي Ùˆ مخملبا٠و امثالهم بگذريد Ùˆ به سوال از جايگاهي Ùوق تک نمودها بپردازيد.
از سميرا مخملبا٠و Ø¯ÙØ§Ø¹Ø´ از سانسور ÙØ§Ú©Øª آورديد. بپذيريم (اين امکان را مي گذارم چون سينما رشته من نيست) Ú©Ù‡ کار سميرا مخملبا٠از Ù„ØØ§Ø¸ هنري ÙŠÚ© Ùيلم لجن Ù…ØØ¶ باشد. اما آيا اشکال تنها Ùˆ تنها اين است، يا اينکه چون وي Ù…Ø¯Ø§ÙØ¹ سانسور است؟ روشن تر اينکه اگر وي Ù…Ø®Ø§Ù„Ù Ø³ÙØª Ùˆ سخت سانسور بود ولي باز هم اين Ùيلم لجن را مي ساخت، يا بر عکس مواÙÙ‚ سانسور بود Ùˆ Ùيلمي عالي مي ساخت آيا بازهم اشکالي به Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª ديپلم جشنواره بود؟ يا اينکه به نظر شما ديپلم جشنواره Ùقط بايد به کساني داده شود Ú©Ù‡ هم مخال٠سانسور هستند Ùˆ هم Ùيلمساز خوبي باشند؛ Ú©Ù‡ در اينصورت سوال من اين است Ú©Ù‡ چند Ù†ÙØ± از Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØª کنندگان ديپلم واجد اين شرايط بوده Ùˆ هستند؟ Ùˆ چند Ù†ÙØ± از آنها از جهان ØªØØª ستم برخاسته اند؟
نصيبي:
من Ú¯ÙØªÙ‡ بودم Ú©Ù‡ همه را نمی شود خريد وشما Ù…ÛŒ پرسيدآيا  همه زير بليط رژيم هستند Ùˆ سÙيد کار؟ (اين Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø´Ù…Ø§ رامن آرايشگر رژيم معنی کرده ام) پس اين سئوال شما در آن جواب گنجانيده شده بود. ØØ§Ù„ابرويم سر بخش های ديکر سئوالتان.
اما آيا در ايران تا ØØ¯ÛŒ Ú©Ù‡ قوانين اجازه Ù…ÛŒ دهد Ù…ÛŒ شود کار درست کرد؟ از کدام قانون ØµØØ¨Øª Ù…ÛŒ کنيم؟ شما Ùکر Ù…ÛŒ کنيد قانون ÙˆØ§ØØ¯ÛŒ وجود دارد Ú©Ù‡ سينماگر مثلا خودش را با آن تطبيق بدهديا جلويش بايستد؟ وزارت ارشاد مثلا ÙØ±Ø§Ù…ين (نه قوانين) سينمايی را صادر Ù…ÛŒ کند اما سپاه پاسداران، ØÙˆØ²Ù‡ هنری، تشخيص Ù…ØµÙ„ØØª نظام، بيت رهبری، نيروی های انتظامی، دادستانی،  مسجدخبرگان! هم  هر کدام رأسا، ÙØ±Ù…ان صادر Ù…ÛŒ کنند Ùˆ برای وزارت سانسور رژيم تره هم خورد نمی کنند، آقای کيارستمی زمانی Ú©Ù‡ برو بيايش بود به سينماگران معترض نهيب ميزد Ú©Ù‡ بيخود داد Ùˆ بيداد Ù…ÛŒ کنند در ج.ا Ù…ÛŒ شود با تن دادن به پنج دقيقه سانسور Ùˆ پيش Ø±ÙØªÙ† تا زير سق٠سانسور Ùيلم ساخت. اما ا لان رژيم به نيم ساعت سانسور Ùيلمش (ده) رضايت نداده ÙˆÚ©Ù„ Ùيلم را توقيÙ کرده است، بايد از ايشان پرسيد پس چگونه خودش قادر نيست Ùيلمی بسازد Ú©Ù‡ با 5 دقيقه سانسور تواÙÙ‚ شده امکان نمايش پيدا کند Ùˆ چطور خودش نتوانست طوری Ùيلم بسازد Ú©Ù‡ از سق٠سانسور ÙØ±Ø§ØªØ± نرود در اين وضعيت خر تو خر Ùˆ در جنگل مولا چطور Ùيلمنامه نويس Ùˆ کارگردان Ù…ÛŒ توانند ضوابطی را رعايت Ùˆ کارشان را با آن تطبيق دهند Ú©Ù‡ کارشان بی دردسر  ادامه يابد. اگر Ù…ÛŒ شد مطمئن  باشيد Ú©Ù‡ کيارستمی Ú©Ù‡ علاوه براستادی سينما در سازشکاری Ùˆ نان به نرخ روز خوردن هم استادی بی همتاست در انتظار پروانه Ùيلم 10ØŒ اشک نمی ريخت Ùˆ خياط در کوزه نمی Ø§ÙØªØ§Ø¯. ØØªÛŒ صدور پروانه نمايش هم برای هر شهر ÙØ±Ù‚ Ù…ÛŒ کند؛ یعنی Ùيلم شما ممکن است برای نمايش در شيراز مجاز اما برا ÛŒ اکران در مشهد توقي٠شود. بطور خلاصه بگويم سينمای امروز ايران هر ØØ¯ÛŒ Ú©Ù‡ داشته باشد توانايی آنرا دارد Ú©Ù‡ به ØØ¯ برتری برسد اگر اين ØÚ©ÙˆÙ…ت سرکوبگر شرش را Ú©Ù… کند. اميد وارم جواب شما را داده باشم.
اما در باره ØªØØ±ÙŠÙ…ØŒ من تا ØØ§Ù„ا برای کسی ØÚ©Ù… صادر نکرده ام Ùˆ بعد از اين هم نخواهم کرد، Ùˆ  امروزه ثابت شده است Ú©Ù‡ جمهوری اسلامی از سينما بهره سياسی Ù…ÛŒ برد. خوب ÙŠÚ© انسان Ú©Ù‡ واقعا معتقد به سرنگونی اين رژيم است Ú†Ù‡ Ø±ÙØªØ§Ø±ÛŒ در پيش بگيرد Ú©Ù‡ با ØØ¶ÙˆØ±Ø´ در جلسه نمايش اين Ùيلم ها ناخواسته به ØÚ©ÙˆÙ…ت یاری نرساند؟ هر کس Ùˆ يا هرگروهی خودش تصميم Ù…ÛŒ گيرد Ú†Ù‡ بايد بکند Ú©Ù‡ رژيم را از اين بهره Ù…ØØ±ÙˆÙ… کند. وظيÙÙ‡ من اين بوده Ùˆ هست Ú©Ù‡ اسناد Ùˆ مدارکی Ú©Ù‡ دارم اعلام کنم؛ ØØ±Ùها Ùˆ اظهار نظرها ÛŒ اينها رابازگو کنم؛ وضعيت سينما را در ديگر کشورهايی Ú©Ù‡ رژيم های سرکوبگر داشته اند Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ù†Ù…Ø› وضع Ø¢Ø´ÙØªÙ‡ سينما در ايران Ø±Ø§Â ÙØ§Ø´ کنم؛  و اين وظايÙÙ… را در ØØ¯ توانم انجام داده ام؛ اما نه معلمم ونه راهنما . در باره ارزش Ùيلم Ùˆ رابطه Ù…ØØªÙˆÛŒ Ùيلم با سازنده ØŒ اعتبار ØØ±Ù Ùˆ بيان Ùيلمساز Ùˆ رابطه اش با اثری Ú©Ù‡ ساخته Ùˆ عکس العمل اجتماع با کار ÙŠÚ© هنرمند سينما هم در جابجای اين Ú¯ÙØªÚ¯ÙˆØŒ اشاره کرده ام. برای نمونه با بازگو کردن مثال هايی از لنی ريÙنشتال (ÙŠÚ© هنرمند خلاق با انديشه ÙØ§Ø³Ø¯) Ùˆ الياکازان (ÙŠÚ© Ùيلمساز برجسته Ú©Ù‡ Ùيلمهايش Ù…ØØªÙˆØ§ÛŒ انسانی دارد اما خودش بی اعتبار شد) ديگر نيازی نيست Ú©Ù‡ به تک تک، آدمها هم جدا گانه Ùˆ در ÙŠÚ© Ù…ØµØ§ØØ¨Ù‡ بپرداريم. همين امروز بيش از 50 کارگردان Ùˆ تهيه کننده در ايران هستند Ú©Ù‡ کسی اسمشان را هم نشنيده است. بدلايل Ù…ØªÙØ§ÙˆØª نتوانسته اند کار مداوم داشته باشند؛ توی ÙØ³ØªÙŠÙˆØ§Ù„ ها هم ØµØ§ØØ¨ نامی نيستند؛ البته توی ÙŠÚ© کتاب ويژه بررسی سينما Ù…ÛŒ شود همه اين نام ها را آورد Ùˆ شرايطشان را Ú¯ÙØª. در ÙŠÚ© Ù…ØµØ§ØØ¨Ù‡  اما اين امکان نيست.
مثلا کامران شيردل، Ù…ØÙ…درضا اصلانی، کيانوش عياری، ابراهيم مختاری، رضا عليپور متعلم (تهيه کننده Ùيلم)ØŒ علی ژکان، شهريار پارسی پور، ناصر تقوايی، ناصر غلامرضايی، واروژ کريم مسيØÛŒØŒ Ù…ØÙ…د علی سجادی، مجيد قاری زاده، Ùˆ ... بی آنکه بخواهم کار Ùˆ Ø±ÙØªØ§Ø± اينان را ارزيابی کنم اما هرکه هستند Ùˆ هر ØØ¯ÛŒ برای کارشان قايل باشيم از سميرا مخملبا٠و نامادريش، خواهر Ú©ÙˆÚ†ÙŠÚ©Ù‡ Ùˆ اخوی گرامش Ú©Ù‡ تند، تند شاهکارتØÙˆÙŠÙ„ جشنواره ها Ù…ÛŒ دهند Ú©Ù‡ ناتوان تر نيستند. آيا تماشاگران برنامه های سينمای جمهوری اسلامی اصلا اسم اکثر اينها به گوششان آشناست؟ مطمئنا نه .چرا؟ هرکس همين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ را هم به دقت بخواند دلايلش را خواهد ÙŠØ§ÙØª.
اما چرا کسی راهی غربت Ù…ÛŒ شود؟ دلايل هرکس Ù…ÛŒ تواند ÙØ±Ù‚ کند من در باره خودم دلايلم را Ú¯ÙØªÙ… اما اجازه بدهيد در اين مورد هم ÙŠÚ©ÛŒ دو مثال از سينمای آلمان نازی بزنم.
روزی آقای گوبلز، ÙØ±ÙŠØªØ³ لانگ کارگردان برجسته آلمانی را به Ø¯ÙØªØ± خود خواست ضمن اينکه به او مژده داد Ú©Ù‡ ÙˆÛŒ با تواÙÙ‚ پيشوا نامزد Ø§ØØ±Ø§Ø² پست رياست Ú©Ù„ سينمای آلمان شده است در ضمن به ÙˆÛŒ Ú¯ÙØª Ú©Ù‡ از صØÙ†Ù‡ آخر Ùيلم مشهور لانگ وسوسه دکتر مابوز خوشش نمی آيد بايدآنرا تغيير دهد.لانگ ضمن سپاس از لط٠پيشوا از Ø¯ÙØªØ± گوبلز بيرون آمد Ùˆ بعد در خاطراتش نوشت:
ديدم ديگر جای من آلمان نيست. وقتی از Ø¯ÙØªØ± گوبلز بيرون آمدم Ùˆ بی آنکه قادر باشم پس انداز بانکم را هم برداشت کنم خاک آلمان را ترک کردم.( نقل به معنا)
او تا سقوط آلمان هيتلری به کشورش برنگشت، اما همسر لانگ Ú©Ù‡ Ùيلمنامه نويس سرشناسی بود در آلمان ماند Ùˆ  به کارش ادامه داد، مارين ديتريش بازيگر Ùيلم مشهور ÙØ±Ø´ØªÙ‡ آبی هم از آلمان گريخت به او پيام دادند، Ú©Ù‡ برگرد پيشوا بتو Ø§ØØªÙŠØ§Ø دارد او جواب داد:
امامن به پيشوا نيازی ندارم / ÙØ±ÙŠØªØ³ لانگ ØØ§Ø¶Ø± نمی شود سانسور Ùˆ تغيير چند دقيقه از Ùيلمش را تØÙ…Ù„ کند Ùˆ به تبعيد Ù…ÛŒ رود. داريوش مهرجويی، Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ÙØ¶Ù„ جليلی، سميرا Ù…Ø®Ù…Ù„Ø¨Ø§ÙØŒ به پيروی از کيارستمی سانسور را برای رشد خلاقيت Ù…Ùيد دانسته اند؛ مارلن ديترش دست رد به سينه پيشوا Ù…ÛŒ زند؛ اما بهروز وثوقی سالهاست Ú©Ù‡ التماس Ù…ÛŒ کند بلکه دل آخوند ها را بدست بياورد Ùˆ به ج. ا راهش بدهند اما موÙÙ‚ نمی شود. سعيد راد برمی گردد Ùˆ در Ùيلم ÙŠÚ© Ùيلمساز عضو ثارالله بازی Ù…ÛŒ کند Ùˆ Ø§ÙØªØ®Ø§Ø± دارد سÙير جمهوری اسلامی Ùيلمش را در لند Ù† Ø§ÙØªØªØ§Ø کرده است، ÙØ±Ø® مجيدی Ùيلمبردار Ùˆ کارگردان تبعيدی Ú©Ù‡ Ø§ØªÙØ§Ù‚ا خيلی هم از موضع راديکال با رژيم برخورد Ù…ÛŒ کرد بر Ù…ÛŒ گردد، Ùيلمبردار ÙØ±Ø²Ù†Ø¯ ØµØ¨Ø Ùيلمی از زندگی ØØ¶Ø±Øª امام( ر ) Ù…ÛŒ شود. اينها واقعيت است Ùˆ همه اسنادش را هم دارم هرکس خواست در اختيارش Ù…ÛŒ گذارم. ØØ§Ù„ا Ø±ÙØªØ§Ø± اينها قابل پذيرش است يا نه؟ قضاوتش را به خوانندگان واگذار Ù…ÛŒ کنم. آدمها Ùˆ گروه ها با توجه با خط مشی خودشان Ùˆ يا جمعشان در اين موارد موضع Ù…ÛŒ گيرند. برای نمونه سايت پيک نت Ú©Ù‡ ازخط ÙŠÚ©ÛŒ ازجريان های سياسی پيروی Ù…ÛŒ کند از همه اينها به شرط اينکه خودشان را به باند خاتمی وصل کرده باشند ØÙ…ايت Ùˆ ستايش Ù…ÛŒ کند. Ùˆ ØØªÛŒ برايشان کارنامه مبارزاتی Ù…ÛŒ تراشد. نمونه اش را در مورد پرويز کيمياوی ديديم Ú©Ù‡ من در سرمقاله سينما در ديدگاه شماره 5 کارنامه واقعی اش را Ú©Ù‡ ØªÙØ§ÙˆØª Ù…ØØ³ÙˆØ³ با گزارش پيک نت داشت ر انقل کردم. کيومرث ( سازنده چند Ùيلم مستند Ùˆ ÙŠÚ© Ùيلم داستانی تلويزيونی) مقيم پاريس Ú©Ù‡ دايم تملق رژيم را Ù…ÛŒ گويد Ùˆ برادرش کامبيز درمبخش کاريکاتوريست معتبر مقيم آلمان، هر دو بعداز خرداد 76 به ج اسلامی برمی گردند، کامبيز Ù…ØªØ§Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ بيمار است Ùˆ در بيمارستان، مقامات Ú©Ù‡ از برگشت او Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ سياسیشان را برده اند ديگر به او اعتنايی نمی کنند. گزارشی در پيک نت ميخوانيم Ú©Ù‡ کامبيز را مستند ساز Ùˆ کايکاتوريست معرÙÛŒ Ù…ÛŒ کند، يعنی از بهم آميختن زندگينامه دو برادر ÙŠÚ© گزارش در مورد کامبيز ساخته است .
ناظر: بپردازيم به ادامه پاراگراÙÙŠ Ú©Ù‡ قطع کرده بودم
نصيبي:
در موردديگر هنرگران شايسته تر اينکه ديگران به خصوص اعضاء کانون نويسندگان در تبعيد نظر بدهند. درمورد خانم سيمين بهبهانی، من در آغاز هم Ú¯ÙØªÙ… اطلاعات من در باره ايشان بسيار Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ است، ØØªÛŒ نمی دانستم Ú©Ù‡ در وص٠اقای خمينی هم سروده ای دارند. البته Ù…ÛŒ دانستم آقای سياوش کسرا ÙŠÛŒ آقای خمينی را بابت ØÙ…ام خونی Ú©Ù‡ به راه انداخته بود ستايش Ù…ÛŒ کرد Ùˆ از امام ميخواست Ú©Ù‡ مدد شمشير عدل خود بيشتر Ùˆ بيشتر گردن بزند. بخشی از سروده ايشان را برای تجديد خاطره با هم بخوانيم:
دارمت پيام/ای امام/Ú©Ù‡ زبان خاکيانم ورسول رنج/آمدی/ خوش آمدی/...ØÙ‚ ما  بگير/دادمابرس/تيغ برکشيده رامکن به خيره در نيام/ ØØ§Ù„يا Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ رودسمنددولتت بران/ØØ§Ù„يا Ú©Ù‡ تيغ دشنه تو میبرد/بزن!
اما از نظر من Ùˆ با معيار های من، پيشتاز Ùˆ پيشکسوت بودن اين اختيار را به کسی نمی دهد Ú©Ù‡ در جهت بقای رژيم های سرکوبگر هر Ú†Ù‡ Ù…ÛŒ خواهد بگويد Ùˆ هر Ø±ÙØªØ§Ø±ÛŒ را Ú©Ù‡ ميلش Ù…ÛŒ کشد انجام دهد، بلکه هر Ú©Ù‡ بامش بيش Ø¨Ø±ÙØ´ بيشتر. اينان ادعا  دارند ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯Ø³Ø§Ø²Ø§Ù† ما هستند پس وظيÙÙ‡ اجتماعی ÙØ±Ø§ØªØ±ÛŒ دارند.
Ø¢Ø®Ø±Ø¨Ø§ÙŠØ¯ØªÙØ§ÙˆØªÛŒ باشد بين مينا اسدی ها Ùˆ زنان شاعر Ù…Ø¯Ø§ØØŒ مينا نه تنها هرگز قلمش آلوده ستايش از اينان نشد / بلکه سخت Ùˆ مقاوم رو در روی استبداد Ùˆ ارتجاع ايستاده است. آيا او با طاهره ØµÙØ§Ø± زاده ها Ùˆ يا ديگر Ù…Ø¯Ø§ØØ§Ù† بارگاه خمينی در ÙŠÚ© ØØ¯ ارزش قرار دارد؟
 همچنين من Ùکر نمی کنم Ú¯ÙØªÙ‡ باشم Ú©Ù‡ Ùقط تبعيديان مطهر Ùˆ پاک بوده اند. اگر در بخش اول اين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ چنين تصويری ارايه داده ام خواهش اينکه عين جمله را برايم تکرار کنيد تا اگر خطايی داشته ام جبرانش کنم. اما در باره مسئوليت ÙŠÚ© هنر مند / هنرمند متعهد Ùˆ مسئول من صادقانه بگويم معنی دقيقی برای اين واژه ها پيدا نکرده ام نه Ùکر کنيد تا ØØ§Ù„ا در اين گونه Ù…Ø¨Ø§ØØ« شرکت نداشته ام، نه! برعکس در ØÚ©ÙˆÙ…ت پيشين در جامعه روشÙکری Ú©Ù‡ ما هم بهر ØØ§Ù„ عضوش بوديم بازار اين Ù…Ø¨Ø§ØØ« بسيار داغ بود. باز خاطره ای بيادم آمد ما در شهر زيبا (Ú©ÙˆÛŒ Ú©Ù† ) Ù…ÛŒ نشستيم Ùˆ سعيد سلطان پور Ùˆ خانواده اش در خيابان ششم همان Ú©ÙˆÛŒ Ú©Ù‡ طبعا خانواده يکديگر را هم Ù…ÛŒ شناختيم.  اتوبوس آخر شهر زيبا ساعت ده از ميدان 24 اسÙند سابق ØØ±Ú©Øª Ù…ÛŒ کرد Ùˆ اگر کسی جا Ù…ÛŒ ماند بايد جايی در شهر برای خوابيدن Ù…ÛŒ ÙŠØ§ÙØª. اتوبوس شب انباشته بود از جوانانی Ú©Ù‡ خودشان را به اتوبوس آخر رسانده بودند Ùˆ معمولا کله ها هم گرم از باده بود. من Ùˆ سلطان پور هم مشتری اتوبوس همين ساعت بوديم. همه طول راه بيشتر Ø¨ØØ« Ùˆ جدل ما دور همين مسايل ميچرخيد ( هنر برای هنر يا هنر برای اجتماع، مسئوليت Ùˆ تعهد در هنر Ùˆ هنر مسئول Ùˆ.. ) و همينطور عطاا لله نوريان عضو چريک ها(اقليت) هم از دوستان دوران دبيرستان من بود Ú©Ù‡ با او هم مدام در همين زمينه Ù‡Ø§Â Ø¨ØØ« Ù…ÛŒ کرديم، Ùˆ همينطور بسيار موارد ديگر با ديگر کسان (Ù…ÛŒ دانيم اين دو از انسانهای پاک Ùˆ راستين بودند Ú©Ù‡ طعم تلخ زندان را در ØÚ©ÙˆÙ…ت پيشين چشيده بودند Ùˆ درØÚ©ÙˆÙ…ت آخوند ها هردو اعدام شدند. يادشان گرامی باد).
همه اين ØØ§Ø´ÙŠÙ‡ ها Ø±ÙØªÙ… تا برسم به اينجا Ú©Ù‡ من از آن زمان تا امروز هنوز نتوانسته ا Ù… به معنی دقيق اين جمله برسم. خوب هر انسانی در برابرکارش مسئول است Ùˆ مسئوليت ÙŠÚ© هنرگر هم امری مسلم است، اما اين مسئو ليت را چگونه بايد تعري٠کرد؛ Ú†Ù‡ Ø±ÙØªØ§Ø±ÛŒ بايد داشت تا تو را هنرگر مسئول بدانند Ùˆ يا چگونه بينديشی Ù…ÛŒ شوی هنرگر نامسئول؟
ناظر:
ظاهرا نمي خواهيد پاسخ بدهيد. پس به ÙŠÚ© Ø´Ú©Ù„ ديگري همين سوال را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÙŠ کنم. آيا عمل شما در اين چند سال گذشته بيشتر به سوي «هنر براي هنر» جهت داشته يا «هنر براي اجتماع»؟ آيا «هنر مسوول» براي شما الويت داشته است، يا اينکه هنر در دست شما وسيله اي براي انجام مسوليت انساني تان بوده است؟ Ú†Ù‡ کرده ايد Ùˆ Ú†Ù‡ انديشه ايد Ú©Ù‡ «هنرگر نامسوول» نشويد؟
نصيبي:
من Ú¯ÙØªÙ… Ú©Ù‡ نمی توانم جواب قاطع بدهم نه نمی خواهم، ØØªÛŒ اگر کسی از من بخواهد معنی هنر را هم در چند سطر تعري٠کنم، در جوابش در Ù…ÛŒ مانم.
چون از من خواسته ايد بگويم Ø±ÙØªØ§Ø± من در اين چند سال به کدام ÙŠÚ© از شاخه های هنر وصل Ù…ÛŒ شود در جواب Ù…ÛŒ گويم: من دارم کارم را مي کنم، خوب کسانيکه با اين کار ها مواجه Ù…ÛŒ شوند Ù…ÛŒ بايد در باره ام قضاوت کنند. اگر کسی Ú©Ù‡ کنجکاو است چند ساعت از وقت گرانبهايش را تل٠کند Ùˆ آرشيو  وبلوگ سينمای آزاد را مرور کند ÙˆØØªÛŒ اگر در Ù†ØÙˆÙ‡ انتخاب مطالب سينما در ديدگاه تامل کند در Ù…ÛŒ يابد من Ú†Ù‡ تÙکری دارم Ùˆ اگر به اين تقسيم بندی هم باور داشته باشد خوب مرا هم در ÙŠÚ©ÛŒ از گروه ها جا خواهد داد، بی آنکه نظر من Ùˆ يا تصور من در تصميمش تغييری بدهد.
امابرای اينکه اين تصور پيش نيايد Ú©Ù‡ واقعا Ùˆ عمدا از زير بار جواب شانه خالی Ù…ÛŒ کنم خوب در اين مورد ØªÙˆØ¶ÙŠØØ§ØªÛŒ مي دهم. در زمانی Ú©Ù‡ اين Ù…Ø¨Ø§ØØ« در ايران باب بود بطور Ú©Ù„ÛŒ همه رشته های هنری/ بيشتر شعر ØŒ داستان Ùˆ Ùيلم Ùˆ تئاتر را در برمی Ú¯Ø±ÙØª. اگر ØµØ§ØØ¨ اثر در کارش از Ùقر، نابرابری های اجتماعی، بچه های پابرهنه، مردم جنوب شهر، کارگران گرسنه سخن Ù…ÛŒ Ú¯ÙØª اين هنرمند Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ÙŠØª اجتماعی پيدا Ù…ÛŒ کرد Ùˆ به ØµØ§ØØ¨Ø§Ù† اين نوع انديشه هم Ù…ÛŒ Ú¯ÙØªÙ†Ø¯ هنرمند مسئول Ùˆ متعهد Ùˆ چون ساواک هم نسبت به اينگونه آثار ØØ³Ø§Ø³ÙŠØª نشان Ù…ÛŒ داد، خوب طبيعی بود اعتبار دارندگان اين گونه انديشه ها، بيشتر Ùˆ ÙØ±Ø§Ú¯ÙŠØ±ØªØ± Ù…ÛŒ شد. ØØªÛŒ در اينگونه آثار اگر هم  ضع٠های تکنيکی وجود داشت، چندان به چشم نمی آمد. من خودم در آن زمان در Ø¯ÙØªØ± مجله نگين ( Ù…ØÙ…ود عنايت ) Ú©Ù‡ از بهترين نشريات ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ/ هنری بود اما بضاعت مالی نداشت  با سمت مدير داخلی  کار Ù…ÛŒ کردم Ùˆ با ØÙ‚وق مختصر که از Ù…Ø¬Ù„Ù‡Â Â Ù…ÙŠÚ¯Ø±ÙØªÙ… روزگار Ù…ÛŒ گذراندم، يادم Ù…ÛŒ آمد Ú©Ù‡ بعضی از ماه ها همان ØÙ‚وق مختصر را هم دکترعنايت نداشت Ú©Ù‡ به من بدهد. چون برای ÙØ±ÙˆØ´Ú¯Ø§Ù‡ جنرال مد ÙŠÚ© Ø¢Ú¯Ù‡ÛŒ Ù…ÛŒ گذاشت ØŒ جنرال مد هم به جای پول ÙŠÚ© قبض Ù…ÛŒ داد Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ شد Ø§Ø²ÙØ±ÙˆØ´Ú¯Ø§Ù‡Ø´ خريد کرد  من بعضی ماه ها بجای ØÙ‚وق ÙŠÚ© ØÙˆØ§Ù„Ù‡ خريد کت وشلوار از جنرال مد را ازدکتر عنايت Ù…ÛŒ Ú¯Ø±ÙØªÙ… جالب اين Ú©Ù‡  من چند دست کت وشلوار شيک Ùˆ مدرن داشتم اما يک شاهی توجيبم نبود Ú©Ù‡ کرايه راهم را بدهم با اينکه خودم شرايط مادی ای داشتم  که Ù…ÛŒ توانستم سوژه مناسبی برای Ø¢ÙØ±ÙŠÙ†Ù†Ø¯Ú¯Ø§Ù† آن گونه آثار باشم، اما  مخال٠بودم  که  توقع داشته باشيم که در همه کارها Ùقط اينگونه مسايل Ù…Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆØ¯ Ùˆ اگر هنرگری ديدی ذهنی داشت داشت بايد به او  و کارش هم توجه نمود. همينطور من Ùˆ همÙکرانم اعتقاد داشتيم که علاوه بر ارزش های اجتماعی، اعتبار هنری کار هم بايد در ارزيابی مد نظر باشد. البته اين Ù…Ø¨Ø§ØØ«Â در اروپا سالها قبل Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ بود Ùˆ ما با تاخير داشتيم به آن Ù…ÛŒ پرداختيم اما در مجموع دوره ای بود Ú©Ù‡ بايد Ø·ÛŒ Ù…ÛŒ کرديم.
برای اينکه جّو آنروز در باره تعهد Ùˆ مسئوليت بهتر دستتان بيايد بخشی از کتاب من ÙŠÚ© شورشی هستم را برايتان نقل Ù…ÛŒ کنم. در آن سالها برادر بزرگتر من نصيب نصيبی که ÙŠÚ© سال قبل خاموش شد از Ù…Ø·Ø±Ø ØªØ±ÙŠÙ† Ùيلمسازان آوانگارد بود Ú©Ù‡ در باره او Ùˆ کارش بسيار می Ú¯ÙØªÙ†Ø¯ Ùˆ Ù…ÛŒ نوشتند، بهتر است نظر عباس سماکار را در باره او Ùˆ  کارش را نقل کنم  عباس در کتابش Ù…ÛŒ نويسد:
« کرامت ( دانشيان) اصلا آدم خشکی نبود... در جنگی Ú©Ù‡ در آن زمان بين ما به عنوان جبهه ÛŒ «هنر متعهد» ÛŒ ها؛ Ùˆ با ديگران با عنوان جبهه «هنر برای هنر» ÛŒ ها وجود داشت Ùˆ او هم جزء جبهه ما به شمار Ù…ÛŒ آمد، من بار ها ديده بودم Ú©Ù‡ برخوردش در اين زمينه ÙØ§Ø±Øº از هر گونه خشک انديشی Ùˆ ØØ±Ú©Øª های قالبیست. برای نمونه در برخورد با مرگ ÙŠÚ© قصه Ú©Ù‡ Ùيلمی از نصيب نصيبی بود Ùˆ به برخی از مسايل اجتماعی با ديدي سوراليستی اشاره داشت بر خلا٠من Ùˆ چند تن از ديگر بچه ها از Ùيلم استقبال کرد Ùˆ به نصÙيبی خوش آمد بسيار Ú¯ÙØªÂ». (من ÙŠÚ© شورشی هستم عباس Ø³Ù…Ø§Ú©Ø§Ø±Â ØµÙØÙ‡61)
 ديديد ØÙ‚ با من بود Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ Ú¯ÙØªÙ… قادر نيستم تصوير  دقيقی در باره اين مسئله ارايه بدهم.
ناظر:
من Ùکر کنم جوابم را تا ØØ¯ÙˆØ¯ÙŠ Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ ام. به نکته اي ديگر بپردازيم. در گوشه Ùˆ کنار مي شنوم Ú©Ù‡ در چند سال اخير شما Ùˆ ديگر کساني Ú©Ù‡ به اين صنعت آشنا هستند از مخملبا٠و ديگراني Ú©Ù‡ گروه خونشان مانند اوست نقد کرده ايد. آيا Ùکر نمي کنيد Ú©Ù‡ اين داستان کمي کهنه شده Ùˆ تکرار مکررات است؟ آيا نبايستي در ÙŠÚ© مداري بالاتر با مساله برخورد کرد؟
نصيبي:
من نميدانم Ú†Ù‡ Ø±ÙØªØ§Ø±ÛŒ تکراری Ùˆ یکنواخت شده؟ Ùˆ کدام داستان کهنه Ùˆ از مد Ø§ÙØªØ§Ø¯Ù‡ است؟ نظر شما اين است Ú©Ù‡ از Ùيلمسازانی Ú©Ù‡ از دل اين ØÚ©Ùˆ مت برخواسته اند Ùˆ آرايشگر اصلی ØÚ©ÙˆÙ…ت آخوندها بوده اند بسيار انتقاد شده Ùˆ شايسته تر اين Ú©Ù‡ ديگر بس شود؟
به گمان من آنچه تاکنون در اين مورد نگاشته شده Ùˆ يا اقداماتی Ú©Ù‡ انجام شده (نه Ùقط برای مخملبا٠بلکه مجموع آنها Ú©Ù‡ Ø´Ú©Ù„ دهنده سينمای گلخانه ای هستند) نسبت به امکانات تبليغی گسترده ج. ا ناچيز Ùˆ ناکاÙÛŒ بوده است.
راديو بی بی سی، راديو ÙØ±Ø¯Ø§ Ùˆ بخش ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ راديو های ÙØ±Ø§Ù†Ø³Ù‡ØŒ آلمان Ùˆ کانون های ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒØŒ Ú©Ù‡ از ÙŠÚ© جهت سرشان به Ù†Ø§Ù Ø³ÙØ§Ø±Øª وصل شده Ùˆ از جهت ديگر از Ú©Ù…Ú© های دولتی کشورهای ميزبان بهره Ù…ÛŒ گيرند (Ùيعنی هم از توبره ميخورند هم از آخور) گماشتگان در خدمت بوده اند Ùˆ همينطور در اين سالها Ùˆ بعد از خرداد 76 سايت ها Ùˆ نشرياتی Ú©Ù‡ با دارودسته خاتمی در ارتباط بودند به پيروی از خط مشی سياسیشان تمام سعي شان را در تقويت سينمای جمهوری اسلامی بکار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ اند. ما Ú©Ù‡ نتوانستيم چندان کاری بکنيم برای نمونه ما هنوز نتوانستيم مانع ØØ¶ÙˆØ± مخملبا٠در ÙØ³ØªÙŠÙˆØ§Ù„ ها بشويم در صورتيکه پرونده اتهامش مشخص است Ùˆ آقای ØØ´Ù…ت رئيسی Ú©Ù‡ بوسيله او دستگير Ùˆ به لاجوردی تØÙˆÙŠÙ„ شده ØÛŒ Ùˆ ØØ§Ø¶Ø± است. از خودم بگويم Ú©Ù‡ سالهاست با قلم ناتوانم ÙØ±ÙŠØ§Ø¯ زده ام. شايد توانسته باشم بخش Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ از شگرد ها Ùˆ برنامه های تبليغاتی اينان را عيان کنم، اما ØØ±Ú©ØªÙ… هرگز کاÙÛŒ Ùˆ در ØØ¯ مطلوب نبوده است. بله ØØ±Ú©Øª در مدار بالاتر را Ù…ÛŒ پذيرم. اين معنی را از آن استنباط می کنم Ú©Ù‡ بايد در برنامه های ÙØ³ØªÙŠÙˆØ§Ù„ ها ØØ¶ÙˆØ± پيدا کنيم، بايد در باره سوابق اين Ùيلمسازان به زبان های ÙØ±Ø§Ù†Ø³Ù‡ Ùˆ انگليسی متن هايی ÙØ±Ø§Ù‡Ù… Ùˆ در جشنواره ها پخش بشود، بايد با مطبوعات Ùˆ راديو تلويزيون های ÙØ±Ù†Ú¯ÛŒ ارتباط داشته باشيم Ùˆ...اما رسيدن به آن مدار نياز به امکانات مادی Ùˆ نيروی انسانی دارد Ú©Ù‡ ما از هردويش Ù…ØØ±ÙˆÙ…يم.
چندی قبل در انگلستان بدون کوچکترين مانعی آقای Ù…ØÙ…د رضا درويش عضو گروه ثارالله با شرکت Ùˆ ØØ¶ÙˆØ± بازيگر نادم سعيد راد Ùˆ به دست مبارک سÙير Ù…ØØªØ±Ù… ج.ا نمايش Ùيلم ايدئولوژيک دوئل را Ø§ÙØªØªØ§Ø کرد. ما اگر دستمان باز بود بايد بر عليه اين برنامه تظاهراتی تدارک Ù…ÛŒ ديديم همانگونه Ú©Ù‡ سخنرانی مهاجرانی دردانشکاه لندن به همت Ø§ØØ²Ø§Ø¨ ضد رژيم به رسوايی کشيده شد Ùˆ Ø¢ÙØ§ÛŒ وزير سابق سانسور مجبور به ÙØ±Ø§Ø± شد. برخورد با سينمای جمهوری اسلامی برای من Ú©Ù‡ تاثير مخرب Ù†Ùوذ ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ رژيم را باور دارم ÙŠÚ© کار جدی سياسی/ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ است Ùˆ ارزشش کمتر از ØØ±Ú©Øª های سياسی گروه ها نيست. اگر مبارزه با رژيم تکراری شده باشد خوب مقابله ما  هم Ú©Ù‡ تعدادمان به انگشتان دست هم نمی رسد Ù…ÛŒ تواند خسته کننده باشد.
ناظر:
اگر مواÙÙ‚ باشيد کمي هم به جبهه ضد رژيم به پردازيم. مي خواهم با مثال مسلم منصوري به موضوع اشاره کنم. ايشان ÙŠÚ© سري Ùيلم زير زميني تهيه کرده Ùˆ از کشور خارج کرده اند. تا آنجايي Ú©Ù‡ من شنيده ام، پس از آن Ùيلم ديگري تهيه نشده است. طبيعتا ÙŠÚ©ÙŠ از اشکالات اساسي اين است Ú©Ù‡ Ø±ÙØªÙ† به ايران Ùˆ تهيه Ùيلم زيرزميني امکان پذير نيست مگر اينکه Ùيلمساز جانش را ک٠دستش بگذارد. اگر اين ÙØ±Ø¶ÙŠØ§Øª من درست باشد، به اين سوال مي رسيم Ú©Ù‡ Ùيلمسازان Ùˆ هنر Ù‡ÙØªÙ…ÙŠ هاي مقيم خارج Ú†Ù‡ مي کنند؟ با اين سوال شروع کنيم Ú©Ù‡ اگر نقش Ùيلمساز در تبعيد Ø§ÙØ´Ø§ÙŠ Ø±Ú˜ÙŠÙ… Ùˆ ÙØ´Ø§Ø± بر رژيم است، Ùˆ سوژه هاي زنده داخل کشور هم در دسترس نيست، تا Ø¨ØØ§Ù„ Ú†Ù‡ انجام Ù¾Ø°Ø±ÙØªÙ‡ØŒ Ú†Ù‡ بايد مي شد؟
نصيبی:
اين سئوال هم مهم است Ùˆ هم اساسی؛ منتهی جواب جامع بدان نياز به  تامل دارد Ùˆ خود Ù…ÛŒ تواند انگيزه ای برای Ø´Ú©Ù„ گيری ÙŠÚ© نوشتار مقصل باشد که برای اين Ù…ØµØ§ØØ¨Ù‡ بايدØÙ…ع Ùˆ جورش کنم.
اول اينکه چون مسلم منصوری در Ú¯ÙØªÚ¯ÙˆÙ‡Ø§ÙŠØ´ به سينمای زير زمينی استناد Ù…ÛŒ کند Ùˆ شما هم به اين واژه اشاره کرده ايد؛ شايسته است ØªÙˆØ¶ÙŠØ Ú©ÙˆØªØ§Ù‡ÛŒ پيرامون اين جنبش Ú©Ù‡ از امريکا آغاز شد بدهم .
در سالهای 60  و در امريکا در برابر سينمای سرمايه جوانان راديکال Ú©Ù‡ نمی خواستند با جريان متداول سازش کنند مکتبی را بنيان گذاشتند Ú©Ù‡ به سينمای زير زمينی مشهور شد، Ùيلمهای آنها نه Ùقط از جنبه Ù…ØØªÙˆØ§ با سينمای متداول Ù…ØªÙØ§ÙˆØª بود بلکه شيوه های تکنيکی رايج را هم بدور ريختند، خيلی از نظم ها Ùˆ قرار داد های متداول Ú©Ù‡ در مدرسه های سينمايی Ù…ÛŒ آموختند برای انها ارزشی نداشت، طول Ùيلم ها استاندارد هايی دارد. Ùيلم کوتاه در ØØ¯ÙˆØ¯ نيم ساعت، Ùيلم نيمه بلند تا ÙŠÚ© ساعت، Ùيلم سينمايی 90 تا 120 دقيقه. اما اين سازندگان Ú©Ù‡ نگران گيشه نبودند Ùˆ به تماشگران معمولی هم اتکا نداشتند طول Ùيلمشان Ù…ÛŒ توانست از چند ثانيه تا ساعت ها ادامه داشته باشد. برای نمايش هم بطور هم زمان ممکن بود از چند پرژکتور Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کنند ويا Ùيلم را به سق٠بتابانند (اندی وارهول Ø·Ø±Ø§Ø Ùˆ نقاش Ùˆ سينماگر مشهور هم مدتها به همين شيوه کار Ù…ÛŒ کرد) البته در ØØ§Ø´ÙŠÙ‡ بگويم آقای کيارستمی هم چندی قبل در امريکا همين روش را برای ÙŠÚ© برنامه اش بکار Ú¯Ø±ÙØª Ùˆ آنرا ÙŠÚ© شيوه نو Ú©Ù‡ خودش مبتکرش است قالب کرد هيچ کس هم صدايش در نيامد. البته بخش عمده ای از سينمای زير زمينی Ú©Ù‡ ÙŠÚ©ÛŒ  از شاخه ها ÛŒ سينمای تجربی است به ساخت  ونمايش Ùيلمهای سياسی تمايل داشت استن ون دربيک امريکايی Ú©Ù‡ ÙŠÚ©ÛŒ از پايه گذاران اين نوع سينماست، بيشتر شيوه های اين نوع سينما را تجربه کرد Ùˆ ارايه داد. Ùيلمهای سياسی  وندر بيک مثل ملاقات سران (ملاقات خروچ٠وکندی) Ùيلم ضد جنگ ÙˆÛŒ نقش مرگ Ú©Ù‡ به باستر کيتون Ùˆ چارلی چاپلين اهدا شده، کارهای پر سروصدايی بودند.
چون Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø³ÙŠÙ†Ù…Ø§ÛŒ زيرزمينی نوعی سينمای ممنوغ Ùˆ غير مجاز را تداعی Ù…ÛŒ کند، Ù…ÛŒ توان به تدريج جايش انداخت، البته Ù†ØÙˆÙ‡ تهيه اين نوع Ùيلم در کشور هايی مثل ايران امروز خوب خيلی ÙØ±Ù‚ دارد با سينمای Ø§Ù…Ø±ÙŠÚ©Ø§Â ØØªÛŒ در سالهای 60 برای رشد هنر غير مجاز و معترض در ايران بايد راه سختی را پيمود Ùˆ همانطور Ú©Ù‡ Ú¯ÙØªÙŠØ¯ با خطر هم مواجه شد.
اما رشد هنر غير رسمی Ùˆ ØØ§Ù„ا در باره کار ما سينما Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ شود همان واژه زير زمينی را هم برايش Ø¨Ú©Ø§Ø±Ú¯Ø±ÙØª در رژيم های سرکوبگر امری اجتناب ناپذير است هرچه سانسور Ùˆ کنترل را شديد تر کنند؛ هنر مقاومت هم بيشتر رشد Ù…ÛŒ کند الان در ايران از مجراهای غير رسمی Ù…ÛŒ شود اکثر کارهای ممنوع را بدست آورد بسياری ازآثار سينمای روز دنيا را Ù…ÛŒ شود در ايران تهيه کرد. ميزان چاپ وپخش کتابها Ùˆ نوار های موسيقی ممنوع هم بسيار در داخل شايع است دو کتاب ده سال سينمای آزاد Ùˆ کتاب با اجازه آقای Ùللينی  نوشته من از همين طريق در داخل تکثير شده است. هرکسی Ú©Ù‡ در آن جهنم زندگی مي کند هر Ù„ØØ¸Ù‡ خطر در کمينش نشسته است. در خبرهای اين روزها Ù…ØµØ§ØØ¨Ù‡ دردناک ÙŠÚ©ÛŒ از پدرانی Ú©Ù‡ ÙØ±Ø²Ù†Ø¯ جوانش را پليس مهربان  ج.ا با ضربه باتوم برقی به قتل رسانده روی سايت ها نقل شده. پدر Ù…ÛŒ گويد: ØµØ¨Ø Ø§Ø² ÙØ±Ø²Ù†Ø¯Ù… پرسيدم کجا Ù…ÛŒ ری؟ پسرم Ú¯ÙØª: میرم تماشای Ùوتبال Ùˆ ÙØ±Ø¯Ø§ تن بی جانش را از سرد خانه تØÙˆÙŠÙ„Ù… دادند، وقتی تماشای ÙŠÚ© مسابقه به اعترا٠خودشان 6 کشته Ùˆ40 زخمی برجای گذاشته خوب کسانی Ú©Ù‡ به ÙØ±Ù…انهای وزارت ارشاد وقعی نمی گذارند Ùˆ دوربينشان ميخواهد تصاوير واقعی از آلودگی های اجتماعی را بنماياند طبيعی است Ú©Ù‡ زندگيشان با خطر آميخته است.
اما Ù†ØÙˆÙ‡ کار مخÙÛŒ در ايران اين چنين بوده Ú©Ù‡ سازندگان تصوير برداری کارشان را در ايران انجام Ù…ÛŒ دهند Ùˆ تصاوير ضبط شده را از ايران خارج Ù…ÛŒ کنند Ùˆ در اينجا کارهای ÙÙ†ÛŒ را تمام Ù…ÛŒ کنند. مسلم [منصوري] هم به همين Ø´Ú©Ù„ Ø±ÙØªØ§Ø± کرد. ولی تا آنجا Ú©Ù‡ من اطلاع دارم تهيه اين نوع کار های زير زمينی در ايران قطع نشده Ùˆ ادامه دارد. ÙØ±Ø§Ù‡Ù… آوردن امکان برای خروج Ùˆ نمايش اين کارها طبيعی است Ú©Ù‡ کند باشد. اما Ùيلمسازان در تبعيد Ú©Ù‡ نمی توانند رسمی Ùˆ با اطلاعيه بروند داخل Ùˆ کار کنند Ùˆ برگردند. البته بوده اند سينماگرانی Ú©Ù‡ در شرايط تبعيد به سرزمين اسيرشان Ø³ÙØ±Â کرده اند منتهی چگونه؟ در زمان پينوشه ÙŠÚ© کارگردان شيلييايی(ميگويل لتين ) مخÙيانه به شيلی Ø³ÙØ± کرد Ùˆ تصاوير زنده Ùˆ جانداری را از وضعيت مردم ØªØØª ديکتاتوری پينوشه به ارمغان آورد. Ø§ØªÙØ§Ù‚ا ياد قصد Ø³ÙØ± ÙŠÚ© Ùيلمساز تبعيدی( رضا علامه زاده) Ø§ÙØªØ§Ø¯Ù… Ú©Ù‡ Ùيلم موثر Ùˆ تکان دهنده جنايت مقدس را هم عليه جمهوری اسلامی ساخته بود.  منتها ÙˆÛŒ مدارکش را به Ø³ÙØ§Ø±Øª جمهوری اسلامی تØÙˆÙŠÙ„ داد Ùˆ تقاضای ويزا نمود Ú©Ù‡ البته راهش ندادند، چون بعدا هم علامه زاده هيچ دليل منطقی ای برای قصد اين Ø³ÙØ± Ùˆ انصرا٠از آن اعلام نکرد اين ماجرا همچنان در پرده ابهام مانده است.
اما Ùيلمسازان در تبعيد Ú†Ù‡ Ù…ÛŒ کنند؟ Ùيلمسازان در تبعيد در سراسردنيا پراکنده اند Ùˆ از جال Ùˆ کار همه شان هم نمی شود مطلع بود، بيش از 400 Ùيلم درشکل های Ù…ØªÙØ§ÙˆØªØŒ بلند وکوتاه، مستند، نقاشی Ù…ØªØØ±Ú©ØŒ Ùيلمهای تلويزيونی Ùˆ... توليد شده Ú©Ù‡ سازندگانش، Ùيلمسازان تبعيدی بوده اند همينطور ميزان Ùيلمهايی از تبعيديان Ú©Ù‡ در جشنواره ها موÙÙ‚ شده اند Ú©Ù… نبوده اند. ديگر اينکه نسل جديد ايرانی تبار Ú©Ù‡ اکثرا در مدارس سينمايی، سينما را آموخته اند جمع قابل اهميتی هستند. اما بعد از خرداد76 Ú©Ù‡ بازگشت ايرانيان به دارالخلاÙÙ‡ متداول شد، خانواده سينما نيز از اين Ø¢ÙØª مصون نماند هر چند بازگشته ها هيچ موقعيتی در داخل به دست نياوردند؛ دايم هم تØÙ‚يرشان کردند اما به موقعيت خود دراينجا لطمه زدند، Ú©Ù‡ اين مسئله خود بايد جدا گانه بررسی شودو البته به همان نسبت Ú©Ù‡ جمعی از ميان ما خسته شدند Ùˆ راهشان را جدا کردند ØŒ با Ø§ÙØ²Ø§ÙŠØ´ ÙØ´Ø§Ø± ها سينماگران از نسل جوان داخل به تبعيد Ù…ÛŒ آيند Ùˆ جای خالی خسته شدگان را میگيرند.
اين واقعيت دارد Ú©Ù‡ Ùيلمساز در تبعيد زخم خورده اين ØÚ©ÙˆÙ…ت است ومعترض، اين اعتراض به نوعی در کارش هم انعکاس Ù…ÛŒ يابد اما اين بدان Ù…Ùهوم نيست Ú©Ù‡ همه Ùيلم های ÙŠÚ© انسان تبعيدی بخواهند به رژيم ÙØ´Ø§Ø± بياورد ØŒ ÙŠÚ© Ùيلمساز هم ممکن است ÙŠÚ© طرØÛŒ داشته باشد مثلا در ارتباط با ÙŠÚ© ماجراي عاشقانه ( هرچند ماهيت ارتجاعی اين رژيم به گونه ايست Ú©Ù‡ ØµØØ¨Øª از عشق ÙˆÙ…ØØ¨Øª هم به نوعی ÙØ´Ø§Ø± به رژيم Ù…ØØ³ÙˆØ¨ Ù…ÛŒ شود) يا در زمينه های Ù…ØªÙØ§ÙˆØª اجتماعی Ú©Ù‡ مستقيم هم به Ø§ÙØ´Ø§ÛŒ رژيم وصل نشود ØŒ همانگونه Ú©Ù‡ ÙŠÚ© شاعر ويا ÙŠÚ© نويسنده ممکن ÙŠÚ© شعر يا قصه غير سياسی هم بسرايد ØŒ آزادی بی قيد وشرط اين امکان را Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ ÙŠÚ© هنرمند در هر زمينه ای Ú©Ù‡ دوست دارد کار کند ولی بايد اميدوار بود Ú©Ù‡ ايرانيان وايرانی تباران رنج ودرد آن مردم در بند را بياد داشته باشند Ùˆ ميران ساخت آثار اجتماعی وسياسی Ø§ÙØ²Ø§ÙŠØ´ پيدا کند.
ناظر:
پيش از اين Ú¯ÙØªÙŠØ¯ Ú©Ù‡ کمبود امکانات Ùˆ پايين بودن توان مالي باعث مي شود Ú©Ù‡ آنچه را Ú©Ù‡ تبعيديان هنر Ù‡ÙØªÙ…ÙŠ بايد بکنند، نتوانند انجام دهند. آيا 400 Ùيلم در 26 سال را مي شود ÙŠÚ© دستاورد به ØØ³Ø§Ø¨ آورد؟ مخصوصا Ú©Ù‡ از Ù„ØØ§Ø¸ تکنولوژي، Ùˆ يا سانسور مشکلي وجود ندارد؟ از ÙŠÚ©ÙŠ دو Ù†ÙØ± نام برديد Ú©Ù‡ به يمن 2 خرداد به ايران برگشته يا مي خواسته اند Ú©Ù‡ برگردند؛ آيا درست خواهد بود اگر بگويم Ú©Ù‡ نسل راديکال به گوشه اي هل داده شده است؟ کمي ÙØ±Ø§ØªØ± بروم، آيا درست خواهم Ú¯ÙØª Ú©Ù‡ ØµØØ¨Øª ها Ùˆ جملات آتشين شما شايد به گوش Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ÙŠ Ú†ÙˆÙ† من خوش آيد، اما ديگر در خارج، ØØ¯Ø§Ù‚Ù„ براي نسل سوم، خريدار ندارد؟ آيا نبايد چاره اي براي نسل سوم انديشيد؟ اگر بپذيريم Ú©Ù‡ تأثير ÙŠÚ© Ùيلم بر جامعه مي تواند به مراتب بيشتر از ÙŠÚ© شعر يا داستان باشد، آيا در اين ØÙŠØ·Ù‡ Ú©Ù… کاري نشده Ùˆ Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ÙŠ Ù…Ø«Ù„ شما به جاي اينکه به اصل کار توجه کنند بيشتر به کار سياسي (سياسي کاري) توجه کرده اند؟ بطور مثال، Ùˆ با توجه به اينکه دوربين هاي ديجيتال با توان بالا در دسترس هستند، آيا نمي توان از جوانان (داخل Ùˆ يا Ù…Ø³Ø§ÙØ± به داخل) Ùˆ کساني Ú©Ù‡ به ايران Ø±ÙØª Ùˆ آمد مي کنند خواست Ú©Ù‡ ÙŠÚ© سري کار براي «شما» انجام دهند؟ ديگر نمي شود رژيم را با Ùيلم هاي مستندي Ú©Ù‡ سالها پيش ساخته شده اند Ø§ÙØ´Ø§ کرد. نمي دانم Ùيلم «روسپيان پشت پرده» را ديده ايد يا نه. خانم پرسن بخشي از آسيب هايي Ú©Ù‡ در اجتماع ايران نهادينه شده است را به نمايش گذاشته است. البته به نظر من کمبودهايي در پيامش وجود داشت، Ùˆ برخي ادعا مي کنند Ú©Ù‡ خانم پرسن پروانه کار داشته اند.
نصيبی
بله 26 سال از عمر جمهوری اسلامی Ù…ÛŒ گذرد اما همه Ùيلمسازان Ú©Ù‡ از روز استقرار اين ØÚ©ÙˆÙ…ت ايران را ترک نکرده اند؛  و علاوه براين سينماگران در تبعيد هم به Ù…ØØ¶ خروج از ايران دوربين Ùˆ امکانات برايشان ÙØ±Ø§Ù‡Ù… نشده است. اينان تا بخواهند جا Ø¨ÙŠÙØªÙ†Ø¯ تا خودشان Ùˆ توانايشان را نشان بدهند چند سال وقت لازم دارند. ÙŠÚ© نويسنده  و يا شاعر، بله Ù…ÛŒ تواند در خانه پناهندگان هم اثرش راخلق کنند؛ اما ÙŠÚ© Ùيلمساز Ú†ÛŒ ØŸ از دوربين های ديجيتال ØµØØ¨Øª Ù…ÛŒ کنيد بله امکان جالبی است، اما مگر چند سال از عمومی شدنش Ù…ÛŒ گذرد؟ 400 Ùيلم برای سينمای در تبعيد رقم Ú©Ù…ÛŒ نيست Ú©Ù‡ هيچ ميزان قابل توجهی هم هست. در ايران امروز با بودجه عظيمی Ú©Ù‡ دولت خرج Ùيلمهای ÙØ³ØªÙŠÙˆØ§Ù„ÛŒ Ù…ÛŒ کند Ùکر Ù…ÛŒ کنيد در سال چند تا از اينگونه Ùيلمها ساخته Ù…ÛŒ شود؟ 5 تا  10 تا، Ùˆ Ø·ÛŒ عمر ج.ا/ 100 يا 200 تا بيشتر Ú©Ù‡ نيست، مشکلات ما اينجا بيش از اين Ú©Ù‡ به تعداد Ùيلم مربوط باشد، به Ù†ØÙˆÙ‡ پخش، امکانات Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ برای نمايش های متوالی/ بودجه Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ برای برگذاری جشنواره ها Ùˆ..Ùˆ .. Ùˆ مشکلات ديگری است Ú©Ù‡Â Ø´Ø±Ø Ø¢Ù† کار من تنها نيست، نياز به ميزگردی دارد Ú©Ù‡ چندين Ùيلمساز از کشورهای گوناگون هم در آن ØØ¶ÙˆØ± داشته باشند Ú©Ù‡  مسايل از زوايای Ù…ØªÙØ§ÙˆØª Ùˆ به دقت Ø´Ú©Ø§ÙØªÙ‡ شود. من در مورد Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ رژيم های سرکوبگر از هنر بيشتر برای اطلاع هم نسلان خودم مطلب نوشته ام وگرنه ÙŠÚ© جوان سينماگر از نسل جوان Ú©Ù‡ مثلا در آلمان زندگی Ù…ÛŒ کند هم لنی ريÙنشتال را Ù…ÛŒ شناسد Ùˆ هم به بهره های سياسی نازی ها از سينما بخوبی واق٠است، Ùˆ همينطور خوب Ù…ÛŒ داند رژيم ÙØ¹Ù„ÛŒ Ú©Ù‡ در ايران ØÚ©Ù… Ù…ÛŒ راند چگونه ØÚ©ÙˆÙ…تی است؟ او  چه نيازی دارد Ú©Ù‡ من برايش Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ های سياسی از سينما را ØªØ´Ø±ÙŠØ Ú©Ù†Ù… Ùˆ چرا بايد خريدار ØØ±Ùهای من باشد؟ اصلا من  که نظرم را Ø¨ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ نشر Ù…ÛŒ دهم Ùˆ اين نسل اگر هم بتواند ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ ØµØØ¨Øª کنند قادر بخواندن به ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ  که نيست. ØØ³Ø§Ø³ÙŠØª اين جوان بستگی دارد Ú©Ù‡ خود Ú†Ù‡ گرايش سياسی داشته باشد Ùˆ اگر عضو ØØ²Ø¨ÛŒ است  به کدام ØØ²Ø¨Â تمايل دارد؟ Ú©Ù… نيستند Ùيلمسازان نسل جديد Ú©Ù‡ آخوند ها به وسيله دلالهايشان قصد ÙØ±ÙŠØ¨Ø´Ø§Ù† را داشته اند اما ناکام مانده اند Ùˆ خوب ممکن است چندتايشان هم بپذيرند Ùˆ با آخوندها کار کنند.
اما واژه «تبعيد» بار سياسی دارد Ùˆ سينماگر تبعيدی، کسی است Ú©Ù‡ به کشور متبوعش امکان Ø³ÙØ± ندارد. اين واژه را  که ما خلق کرده ايم. Ùيلمسازانی Ú©Ù‡ به ايران Ø±ÙØª Ùˆ آمد Ù…ÛŒ کنند ديگر تبعيدی نيستند بلکه ايرانيان مقيم خارج هستند، چون به داخل Ø³ÙØ± Ù…ÛŒ کنند. کارهايی که ارايه Ù…ÛŒ دهند طوری تهيه Ù…ÛŒ کنندکه به موقعيت جديدشان لطمه نخورد، چگونه ميتواند انديشه آزاد با انديشه  ای کنترل شده با هم در ØµÙ„Ø ÙˆØµÙØ§ کار کنند؟ پس دليل Ùˆ اعتراض ما به سانسور انديشه Ùˆ سالها اقامت ما در شرايط تبعيد Ú†Ù‡ Ù…ÛŒ شود Ùˆ Ú†Ù‡ بهره ای از اين تداخل بدست Ù…ÛŒ آيد؟ سالهاست Ú©Ù‡ به ØØ³ÙŠÙ† مهينی مدير جشنواره يوتوبوری سوئد پيشنهادمی شود Ú©Ù‡ با Ú©Ù…ÛŒ تخÙÙŠÙ! عذر اين واژه دردسر Ø¢ÙØ±ÙŠÙ† را به نوعی  بخواهد Ùˆ چند تا از Ùيلمهای داخل Ø±ÙØªÙ‡ ها را هم قاطی برنامه هايش بکند تا امتياز بسيار بگيرد؛ چرا بودجه سينمای آزاد در استان زارلند قطع شد؟ به ÙŠÚ© دليل ساده، ØØ§Ø¶Ø± نشديم برنامه مشترک با Ùيلمهای ج .ا بگذاريم. اگر ما هم  Ùيلمهای توابين سينمايی را نمايش دهيم خوب چرا Ùيلمهای سينما گران ايران مانده ها را نمايش ندهيم Ú©Ù‡ مستØÙ‚ ترند؟ ما Ú©Ù‡ با خود آدمها  اگر Ù…Ø¯Ø§ÙØ¹ Ùˆ مبلغ استبداد نباشند مسئله ای نداريم؛ اعتراض ما به سينمای سانسور Ùˆ Ø¯ÙØ§Ø¹ از آزادی بی قيد Ùˆ شرط انديشه است. خوب دوزيستيان Ùيلمساز هم يا کارهايشان همين مراØÙ„ را Ø·ÛŒ Ù…ÛŒ کند، یعنی مجوز نمايش Ù…ÛŒ گيرد Ùˆ يا سازنده خود  تمام جوانب امر را رعايت Ù…ÛŒ کند، به عبارت درست تر بجای سانسور Ú†ÛŒ Ù…ÛŒ نشيند.  اگر ما Ùˆ آنها کنار هم بنشينيم  به چنين همنشينی مسالمت آميز نمی شود Ú¯ÙØª سينمای ايران در تبعيد. Ø§ØªÙØ§Ù‚ا  به نمونه خوبی اشاره کرديد. خانم ناهيد پرشون سازنده Ùيلم ÙØØ´Ø§ در پشت ØØ¬Ø§Ø¨ از سينماگرانی بود Ú©Ù‡ بعد از خرداد 76 به ج.ا Ø³ÙØ± Ù…ÛŒ کرد، گويا Ùيلمی هم قبلا ساخته بود Ú©Ù‡ ايران دوران خاتمی را  گلستان پر Ú¯Ù„ Ùˆ بلبل تصوير Ù…ÛŒ کرد. اما به Ú¯ÙØªÙ‡  خودش در Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ با خانم ليلا قرايی در Ø³ÙØ±Ù‡Ø§ÛŒ بعدی  به داخل نسبت به مسئله ÙØØ´Ø§ Ùˆ اعتياد در ايران ØØ³Ø§Ø³ Ù…ÛŒ شود Ùˆ اين Ùيلم را Ù…ÛŒ سازد Ùˆ خودش هم با ØµØ±Ø§ØØª Ú¯ÙØª Ú©Ù‡  بعد از نمايش اين Ùيلم ديگر نمیتواند به داخل Ø³ÙØ± کند. اگر ØØ±Ùهای اين خانم صادقانه باشد، Ú©Ù‡ اميدواريم چنين باشد، پس پروانه ای برای ساخت اين Ùيلم صادرنشده است Ùˆ اين نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡  نمی توانی  به داخل Ø±ÙØª Ùˆ آمد داشته باشی Ùˆ آنچه Ú©Ù‡ دلت ميخواهد بسازی. واگر آنگونه Ú©Ù‡ شما تصور کرده ايد اين Ùيلم با اجازه ساخته شده باشد Ùˆ Ø´Ú©Ù„ کنونی نمايشش هم مورد پذيرش ج.ا باشد خوب آنوقت بايد دلايلش را  جستجو کرد.
اما در مورد توصيه شما به خودم، من سالهاست اصل Ùˆ ÙØ±Ø¹ کارم همين کارهائيست Ú©Ù‡ انجام Ù…ÛŒ دهم، ايجاد Ùˆ گسترش آرشيو Ùيلم، برگذاری سمينارها، برگذاری جشنواره های Ùيلم، همکاری برای برگذاری جشنواره های ديگر، Ø³ÙØ± به شهر ها وکشورهای اروپايی برای سخنرانی پيرامون سينما، انتشار مجله سينمايی ،نشر کتابهای سينمايی Ùˆ... در بخش اول در همين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ هم Ú¯ÙØªÙ… Ú©Ù‡ به خاطر Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ سياسی رژيم از سينما بخشی از وقتم را هم صر٠نوشتن مقالاتی در اين زمينه Ù…ÛŒ کنم. اما نمی دانم از سياسی کاری منظورتان چيست؟ من نه عضو هيچ گرو سياسی هستم نه مطلب ØµØ±ÙØ§ سياسی Ù…ÛŒ نويسم. من ÙŠÚ© پناهنده هستم. وظيÙÙ‡ ÙŠÚ© سينماگر Ú©Ù‡ پناهنده سياسی است Ú†Ù‡ Ù…ÛŒ تواند باشد؟ شايد ØØªØ§ در انجام مسئوليت سياسی ام کوتاهی نيزکرده باشم.
ناظر:
خوب، به آخر اين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ رسيديم. به نظر من (ÙØ±Ø¯ÙŠ Ú©Ù‡ با سينما به عنوان ÙŠÚ© هنر آشنا نيست)ØŒ سينماگر راديکال در راه مبارزه با سانسور Ùˆ Ø¯ÙØ§Ø¹ از ØÙ‚وق ÙŠÚ© هنرمند بهاي لازم را پرداخته است – يا به کنجي از خلوت در داخل کشور پناه برده Ùˆ يا به کنجي در خارج کشور پناه آورده است. همچنين Ú¯ÙØªÙŠÙ… Ú©Ù‡ رژيم ج.ا. بيکار ننشسته Ùˆ از کليه ابزار ها براي هل دادن اين عده از هنرمندان به گوشه ÙŠ عزلت Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کرده است. جشنواره مي گذارد، هنرمندان را به داخل دعوت مي کند، Ù‡Ù†Ø±Ù‡ÙØªÙ…ÙŠ هاي داخل را به خارج گسيل مي کند، Ùˆ در زد Ùˆ بند هاي سياسي دست بالا را دارد. البته سينما گران در خارج هم بيکار ننشسته Ùˆ تا ØØ¯ امکانات Ø§ÙØ´Ø§ کرده اند Ùˆ Ùيلم ساخته اند.
اينها واقعيات است. از طرÙÙŠ ديگر مي دانيم Ú©Ù‡ ساختن ÙŠÚ© Ùيلم مخارج دارد Ùˆ کسي هم نيست Ú©Ù‡ از Ùيلم سازان پشتيباني کند؛ Ùˆ براي ÙŠÚ© Ùيلم ساز مستقل Ú©Ù… درامد ساختن Ùيلم متراد٠است با قرض Ùˆ قوله کردن. ولي وقتي Ùيلم به نمايش گذاشته مي شود، بسياري از ما (غير سينمايي ها) شروع مي کنيم به برچسب زدن. اين Ùيلمساز Ú©Ù‡ توده ايست. اينکه مجاهد است. آن ÙŠÚ©ÙŠ ديگر Ú©Ù‡ اکثريتي است Ùˆ اين آخري سربداراني است. اصلا به Ùيلم نمي پردازيم. مساله را سياسي مي کنيم (چون از Ùيلم Ùˆ هنر Ùيلمسازي Ú©Ù… مي Ùهميم). ÙŠÚ© Ùيلم Ú©Ù‡ با اينهمه خون جگر تهيه شده Ùˆ هدÙÙŠ به جز Ø§ÙØ´Ø§ÙŠ Ø±Ú˜ÙŠÙ… نداشته، سوق داده مي شود به ناکجا آباد، نه به وسيله ÙŠ سينماگران، بلکه با دست سياست بازان. سوالي Ú©Ù‡ براي من پيش مي آمده است اين است Ú©Ù‡ «شما» در اين رابطه چکار مي کنيد Ùˆ يا مي توانيد بکنيد؟ آيا درست است اگر بگويم کار اصلي «شما» Ú©Ù‡ بالاخره چند پيراهن بيشتر پاره کرده ايد، Ú©Ù…Ú© به اين Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ است، تبليغ کار آنهاست، به بازي Ú¯Ø±ÙØªÙ† آنهاست تا بيايند جاي «آنهايي» Ú©Ù‡ ترک ميدان کرده اند را پر کنند؟ بطور مثال، به همين نشريه الکترونيکي «سينما در ديدگاه» Ú©Ù‡ زير نظر شماست بپردازيم. آيا در اين نشريه کار ديگري هم به جز نقد Ùيلم Ùˆ...مي شود کرد؟ آيا مي شود از اين بعنوان پلاتÙورم پرشي براي آنها Ú©Ù‡ «شما» نمي شناسيدشان، اما هستند Ùˆ Ùيلمسازند، Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کرد؟ چطور مي شود «سينما در ديدگاه» را به «پيام سينماگر» تبديل کرد؟ چطور مي شود از هرز نيرو جلوگيري کرد؟ اگر بقول شما خيلي ها دارند جذب Ù…Ø³Ø§ÙØ±Øª هاي توريستي مي شوند، آيا بهتر نيست Ú©Ù‡ اين باقيمانده ها ÙŠÚ©ÙŠ شده Ùˆ ÙŠÚ© سنديکا، نهاد، کانون،...درست کنند تا بتوانند با ÙŠÚ© استراتژي مشخص در مقابل رژيم ص٠بندي کنند؟
نصيبي:
در آغاز اين Ú¯ÙØªÚ¯ÙˆÂ شما نوشتيد :
با تشكر از بصير نصيبي كه قبول كرد تا در يك Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ با من صبر Ùˆ ØÙˆØµÙ„Ù‡ به خرج داده Ùˆ به سئوالات پراكنده Ùˆ گاه چندان نه در ارتباط با ØÙŠØ·Ù‡ تخصصي اش پاسخ دهد.
در پايان اين Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ نيز من از شما سپاسگذارم Ú©Ù‡ واقعا تØÙ…Ù„ Ùˆ ØÙˆØµÙ„Ù‡ به خرج داديد Ùˆ به جواب های پراکنده Ùˆ گاه بی ارتباط با سئوال های خودتان توجه کرديد Ùˆ از ميان همين جواب ها سئوال ديگری استخراج کرديد Ùˆ گاه نيز به جلد وکيل شيطان Ø±ÙØªÙŠØ¯Ø› خودتان را به جای خوانندگان با ديدگاهها، سليقه ها ØŒ برداشت ها Ùˆ خواست ها Ùˆ تÙکرهای Ù…ØªÙØ§ÙˆØª گذاشتيد. برای من تجربه جالبی بود Ùˆ به من آموخت Ú©Ù‡ قرار نيست Ú©Ù‡ هميشه با اهل سينما نشست داشته باشم. مهم اينست Ú©Ù‡ طرÙين ØØ±ÙÛŒ برای Ú¯ÙØªÙ† داشته باشند Ùˆ از درد مشترکی رنج ببرند، Ùˆ اين درد هيچ نيست به جز نزول ÙŠÚ© جکومت ويرانگر بر زادگاهمان و دوام  26 ساله اين جانيان Ùˆ راه يابی برای ØÙ„اصی از شر شان.
Ú†Ù‡ من Ùˆ ما Ú©Ù‡ کار مان سينماست Ùˆ Ú†Ù‡ شما Ùˆ ديگر اهل سياست صادق Ùˆ آزاد انديش در زمينه کار خودتان، Ù…ÛŒ توانيم در سرعت بخشيدن به سر نگونی سياهکارترين ØÚ©ÙˆÙ…ت در دنيای امرور نقش داشته باشيم Ùˆ به اعتقاد من سايت ديدگاه ميخواهد در اين مسير ØØ±Ú©Øª کند، Ùˆ اميد اين Ú©Ù‡ سينما در ديدگاه نيز بتواند در اين راه سهمی Ú©ÙˆÚ†Ú© داشته باشد. البته من نمی خواهم در باره نشريه سينما  در ديدگاه ØØ±ÙÛŒ بزنم، چون Ù†ØÙˆÙ‡ انتخاب مطالب، نام Ùˆ کارکسانی Ú©Ù‡ ما را در اين راه ياری Ù…ÛŒ رسانند، خود نشان دهنده خط مشی ايست Ú©Ù‡ ما انتخاب کرده ايم، اتکای اصلی من Ùˆ ما جوانان هستند. نقد Ùيلم البته مهم است Ùˆ ÙŠÚ© بخش از اين نشريه را اشغال کرده است. اما ما خبرهای سينمای ايران در تبعيد را منعکس Ù…ÛŒ کنيم Ùˆ از طريق نامه با جوانان مشتاق داخل در تماسيم. در ÙŠÚ©ÛŒ از خبرها  در بخش نامه های شما خوانديد Ú©Ù‡ جوانان سينما دوست شيراز Ú©Ù„ نشريه را چاپ Ùˆ مخÙيانه تکثير Ù…ÛŒ کنند. ما درهر شماره ÙŠÚ© Ú¯ÙØªÚ¯ÙˆÂ با سينماگران داريم Ú©Ù‡ بيشتر Â Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ ها با سينماگران جوان Ùˆ ناشناس است Ú©Ù‡ سرشناسان Ùˆ اميد های ÙØ±Ø¯Ø§ÛŒ ما هستند. باسپاس مجدد Ùˆ اميد پيروزی.
ناظر:
با تشکر Ùˆ بعنوان ØÙسن ختام، شعر سيمين بهبهاني (1979) Ú©Ù‡ در بالا به آن اشاره شد، Ùˆ شايد خيلي از ما در اوائل انقلاب آن را خوانديم ولي ØØ³Ø§Ø³ÙŠØª ويژه اي به آن نشان نداديم، تقديم ميشود:
او قلب تاريخ است Ù…ØØªØ§Ø¬ Ø¯ÙØªØ± نيست/او Ø±ÙˆØ Ø§ÙŠÙ…Ø§Ù† است جز عين باور نيست
او غرقه در نور است در خون شناور نيست/ او واژه ÙŠ ÙØªØ است، باري/ نصرمن الله ات بي او مسير نيست
اين عطر آزاديست کز راه مي آيد/ آري نسيم اينسان هرگز معطر نيست
14 ÙØ±ÙˆØ±Ø¯ÙŠÙ† 1384 - ديدگاه