ÙØµÙ„ دوم – بخش سوم
نکته
نوشتار زیر بررسی پژوهش هایی است Ú©Ù‡ پیرامون «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» جنگ انجام شده است. بنابراین، در این نوشتار ØØ§Ø¶Ø±ØŒ مقصود تعیین طر٠مقصر Ùˆ یا سمت Ùˆ سو با یکی از طرÙین جنگ نیست. بلکه بیان واقعیات آنگونه Ú©Ù‡ به ثبت در تاریخ رسیده است، Ù…ÛŒ باشد. در برخی از جنگ ها، Ùقط یکی از طرÙین مقصر بوده Ùˆ طر٠دیگر قربانی، Ùˆ در نمونه دیگر، هر دو طر٠مقصر بوده اند. در عین ØØ§Ù„ØŒ یک نکته در تمام این نمونه ها Ùˆ پژوهش ها مشترک است، Ùˆ اینکه، مردم Ùˆ شهروندان غیر نظامی، قربانی اصلی جنگ بوده اند.
نکته دیگر اینکه، شاید خواننده این سطور بپرسند «Ù…گر جنگی Ù…ÛŒ خواهد رخ بدهد؟ شواهد امر ØØ§Ú©ÛŒ از آن است Ú©Ù‡ جنگی در کار نخواهد بود، پس چرا نگارنده روی جنگ تا به این اندازه متمرکز شده است؟» به این نکته در بخش اول، ÙØµÙ„ یک پرداخته ام.
به نظر من، مهم نیست Ú©Ù‡ جنگ رخ Ù…ÛŒ دهد یا نه، مهم Ù†ØÙˆÙ‡ «Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡» Ùˆ دوری گزیدن از «Ø§Ø´ØªØ¨Ø§Ù‡ Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡» است. در این راستا Ùˆ برای این Ù‡Ø¯ÙØŒ باید شناخت کامل از داده ها، روش ها Ùˆ راهبرد ها داشت. برای ØÙ…ایت از یک «Ø®Ø·»ØŒ Ú†Ù‡ در له یا علیه «Ø¬Ù†Ú¯» باید دانست، Ùˆ از واقعیات آنگونه Ú©Ù‡ هستند در ØØ¯ ممکن واق٠بود.
در چندین ماه گذشته، اگر به رسانه های مختل٠توجه کنیم Ù…ÛŒ بینیم Ú©Ù‡ برخی ÙØ¹Ø§Ù„ین سیاسی از آنچه در سوریه رخ Ù…ÛŒ دهد ØÙ…ایت Ù…ÛŒ کنند، Ùˆ برخی دیگر علیه آن موضع Ù…ÛŒ گیرند. به نظر من، برای ØÙ…ایت Ùˆ یا رد یک «Ø¬Ù†Ú¯»ØŒ درک صØÛŒØØŒ ملموس Ùˆ عریان از آنچه در یک «Ø¬Ù†Ú¯» رخ Ù…ÛŒ دهد یک «Ø¨Ø§ÛŒØ³Øª» است.
هرچند دوستانی Ú©Ù‡ در عملیات مهران Ùˆ یا ÙØ±ÙˆØº جاویدان شرکت داشته Ùˆ «Ø¬Ù†Ú¯» را از نزدیک دیده اند، Ùˆ طبیعتا Ù…ÛŒ توانند درک بهتری از تبعات «Ø¬Ù†Ú¯» داشته باشند، اما درک آنها بسیار Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ Ùˆ سطØÛŒ است، چرا Ú©Ù‡ دانش آنها از مشاهداتشان به چند عملیات «Ú©ÙˆÚ†Ú©» Ùˆ برای یک مدت زمان کوتاه، Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ Ù…ÛŒ شود. اکثر خوانندگان Ùˆ نشل جوان Ú©Ù‡ در این دو عملیات شرکت نداشته، Ùˆ تجربه شان از جنگ 8 ساله Ùقط به نقل قول Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ Ù…ÛŒ شود، در مراتبی بسیار بالاتر، نمی توانند درک صØÛŒØÛŒ از جنگ داشته باشند. ØØªÛŒ پژوهشگران (مثلا من) Ú©Ù‡ دانش خود را از طریق مطالعه Ùˆ بررسی کسب کرده اند، نمی توانند درک صØÛŒØ Ùˆ ملموس از آسیب ها Ùˆ صدمات جنگ داشته باشند چرا Ú©Ù‡ دانش آنها تنها از طریق داده ها Ùˆ آمار Ùˆ مقایسه تجارب دیگران Ø´Ú©Ù„ Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است.
دقیقا به همین خاطر است Ú©Ù‡ به نوشتن این سطور پرداخته ام. به نظر من باید بدانیم چرا از «Ø¬Ù†Ú¯» Ø¯ÙØ§Ø¹ Ù…ÛŒ کنیم. آیا به تمام جوانب آن توجه کرده ایم؟ آیا ØÙ…ایت ما از جنگ تنها یک عکس العمل سیاسی نیست؟ آیا Ù†ÙØ±Øª از دشمن، ما را از قضاوت صØÛŒØ در برخورد با دشمن، Ùˆ بهایی Ú©Ù‡ «Ø®Ù„Ù‚» باید بپردازد، باز نداشته است؟ هزینه Ùˆ مخارج جنگ چقدر است؟ Ú†Ù‡ کسی مخارج جنگ را تأمین خواهد کرد؟ آیا «Ù…ا» Ú©Ù‡ از جنگ ØÙ…ایت Ù…ÛŒ کنیم، توان مالی پرداخت تمام ØµÙˆØ±ØªØØ³Ø§Ø¨ های «Ø¬Ù†Ú¯» را داریم؟ برای کسب مخارج Ú†Ù‡ چیزی را به گرو Ù…ÛŒ گذاریم، آبروی خود را، موجودیت یک ملت را، استقلال یک کشو را، Ú†Ù‡ چیزی به گرو گذاشته Ù…ÛŒ شود تا مخارج ابتیاع ادوات جنگی را تأمین کنیم؟
برای من، Ú©Ù‡ سالها است در این باره تØÙ‚یق (آکادمیک) Ù…ÛŒ کنم، پاسخ به تک تک این سوالها بسیار مشکل است. در مواردی خود را عاجز از پاسخ به بیش از یک یا دو سوال Ù…ÛŒ بینم. خوب است Ú©Ù‡ از خود بپرسیم Ú©Ù‡ به چند سوال Ù…ÛŒ توانیم پاسخ معقول بدهیم.
این «Ø¹Ø¬Ø²» در پاسخ Ù…ÛŒ تواند ریشه در «Ø§Ù†Ø¯ÛŒØ´Ù‡ ØØ§Ú©Ù…» بر من داشته باشد. Ù…ÛŒ تواند به این خاطر باشد Ú©Ù‡ نمی توانم «Ù…رگ یک ملت» Ùˆ یا «Ù†Ø§Ø¨ÙˆØ¯ÛŒ یک سرزمین» را با اهرم «Ø§ÛŒØ¯Ø¦ÙˆÙ„ÙˆÚ˜ÛŒ» ØÙ„ کنم. شاید بخاطر این است Ú©Ù‡ سالها در زیر تازیانه شکنجه گر نبوده ام، Ùˆ با پوست Ùˆ گوشت خود شقاوت رژیم را ØØ³ نکرده ام، Ùˆ در Ø§Ù†ÙØ±Ø§Ø¯ÛŒ ها با خود عهد نکرده ام Ú©Ù‡ به هر بهایی این رژیم را ساقط Ù…ÛŒ کنم.
شاید اگر من بجای آن دختران Ùˆ پسران جوانی Ú©Ù‡ کروبی از آنها در نامه 7 مرداد 88 به Ø±ÙØ³Ù†Ø¬Ø§Ù†ÛŒ یاد Ù…ÛŒ کند، بودم، با کلام Ùˆ اندیشه دیگری به «Ø¬Ù†Ú¯» Ù…ÛŒ پرداختم. کروبی Ù…ÛŒ نویسد «Ø¹Ø¯Ø§Ù‡ ای از Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ بازداشت شده Ù…Ø·Ø±Ø Ù†Ù…ÙˆØ¯Ù‡ اند Ú©Ù‡ برخی Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ با دختران بازداشتی با شدتی تجاوز نموده اند Ú©Ù‡ منجر به ایجاد Ø¬Ø±Ø§ØØ§Øª Ùˆ پارگی در سیستم تناسلی آنان گردیده است. از سوی دیگر Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ÛŒ به پسرهای جوان زندانی با ØØ§Ù„تی ÙˆØØ´ÛŒØ§Ù†Ù‡ تجاوز کرده اند به طوری Ú©Ù‡ برخی دچار Ø§ÙØ³Ø±Ø¯Ú¯ÛŒ Ùˆ مشکلات جدی روØÛŒ Ùˆ جسمی گردیده اند Ùˆ در کنج خانه های خود خزیده اند»
آیا اینگونه اعمال، نباید در انسان چنان Ù†ÙØ±ØªÛŒ ایجاد کند Ú©Ù‡ بخواهد این جانوران ÙˆØØ´ÛŒ را از هم بدرد، Ùˆ ایران را از وجود آلوده Ùˆ ÙˆØØ´ÛŒ آنها رها سازد؟ شاید اگر بجای آن Ú¯Ù„ های پرپر شده بودم Ù…ÛŒ خواستم تمام ایران با خاک Ùˆ به همراه این جانوران یکسان شود، تا دوباره هزاران لاله، Ùˆ هزاران گلسرخی بروید.
شاید هم اگر همان شرایط را از سر Ù…ÛŒ گذراندم، باز هم پاسخ من این بود Ú©Ù‡ نمی توان یک ملت Ùˆ سرزمینی را به ویرانی کشاند چون در Ø§Ù†ÙØ±Ø§Ø¯ÛŒ با خود آن عهد را کرده بودم، Ùˆ یا ØØ³ «Ø§Ù†ØªÙ‚امجویی» در من آنقدر قوی است Ú©Ù‡ ØØ§Ø¶Ø±Ù… وطن را ÙØ¯Ø§ÛŒ آن «Ø§Ù†ØªÙ‚ام» کنم.
نمی دانم. اعترا٠می کنم که نمی دانم.
هرگز هم نمی توانم بجای هزاران هزار ستمدیده به بند کشیده، Ùˆ میلیون ها خانواده آنها، Ùˆ یا کودکان خیابانی Ùˆ دختران تن ÙØ±ÙˆØ´ØŒ Ùˆ میلیون ها ستمدیده دیگر نظر بدهم. اما Ù…ÛŒ دانم Ú©Ù‡ این خلق قهرمان Ùˆ ستمدیده مستØÙ‚ سرنوشت بهتری است، Ùˆ Ù…ÛŒ دانم Ú©Ù‡ «Ø¬Ù†Ú¯» نه تنها کشور را ویران Ù…ÛŒ کند، بلکه به «Ø±ÙˆØ Ùˆ روان» مردم هم آسیب Ù…ÛŒ رساند، Ùˆ ترومایی Ú©Ù‡ ایجاد Ù…ÛŒ کند تا دهه ها از Ø±ÙˆØ Ùˆ روان خسته یک ملت بیرون نمی رود.
بارها نوشته ام Ùˆ دوباره تکرار Ù…ÛŒ کنم، من مخال٠«Ø¬Ù†Ú¯ کلاسیک» هستم (به همین خاطر Ùˆ Ø¯Ø±ØØ¯ قد Ùˆ قواره Ùˆ Ùهم خودم، تشکیل ارتش آزادیبخش ملی ایران را راهبرد درستی تشخیص نمی دادم). به باور من، این رژیم به زبان خوش نمی رود، مگر «Ù…عجزه ای بشود». در عین ØØ§Ù„ØŒ دخالت ندادن «Ø®Ù„Ù‚» در تغییر نظام، بازده ای «Ø¯Ù…وکراتیک» نخواهد داشت ØØªÛŒ اگر رهبری این «ØªØºÛŒÛŒØ±» به عهده یک نیروی رادیکال Ùˆ انقلابی باشد. در تغییری Ú©Ù‡ مردم شرکت ÙØ¹Ø§Ù„ Ùˆ مداخله گر نداشته باشند، آن تغییر ماهیت دموکراتیک نمی تواند داشته باشد، Ùˆ نتیجه به Ø§Ù†ØØ±Ø§Ù کشیده Ù…ÛŒ شود. با توجه به این نکات است Ú©Ù‡ همیشه بر این باور بوده ام Ú©Ù‡ این نظام را از طریق «ØªÙ„Ùیق مبارزات گسترده اجتماعی زیر چتر ØÙاظتی نیروهای رادیکال مسلػ Ù…ÛŒ توان سرنگون کرد Ùˆ لاغیر. هر راهبرد دیگری شکست خواهد خورد Ùˆ اهدا٠عالیه آن به Ø§Ù†ØØ±Ø§Ù کشیده خواهد شد. تنها از این طریق است Ú©Ù‡ هزینه پایین خواهد آمد، نتیجه به Ù†ÙØ¹ خلق تمام خواهد شد، تغییر وابسته به نیروی خارجی Ùˆ استثمارکننده نخواهد بود، Ùˆ استقلال Ùˆ آزادی تضمین Ù…ÛŒ شود.
آدمیرال اس.بی. لوس (نیروی دریایی آمریکا) در «Ù…Ù†Ø§ÙØ¹ جنگ» (The Benefits of War) با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از یک ضرب المثل قدیمی Ù…ÛŒ گوید «Ø¬Ù†Ú¯ عارضه Ùˆ بیماری است Ú©Ù‡ بر سر یک ملت Ù…ÛŒ آید، بیماری هرچند در هنگام وقوع دردآور Ùˆ بد است، اما پس از ترک کردن بدن بیمار، نتیجه ای تنزیه Ùˆ پاک کننده دارد... جنگ Ú©Ù‡ همیشه زجر Ùˆ ØØ±Ù…ان به همراه دارد همیشه باعث هشیاری Ùˆ تعقل جامعه Ù…ÛŒ شود... آدم با این زجر کشیدن ها است Ú©Ù‡ رشد Ù…ÛŒ کند Ùˆ بهتر Ù…ÛŒ شود... بسیاری از آثار بسیار زیبا Ùˆ پربها در هنر، نقاشی، موسقی Ùˆ شعر Ùˆ ادبیات، سرچشمه در جنگ دارد... بنابراین طبیعت Ùˆ (خدا) جنگ را نه برای تنبیه مردم، Ú©Ù‡ برای Ø´Ú©Ù„ سازی کاراکتر یک ملت، Ùˆ Ø´Ú©Ù„ سازی سرنوشت یک ملت، Ùˆ توسعه تمدن ÙØ±Ø³ØªØ§Ø¯Ù‡ است...».
در پژوهشی دیگر « the Law of War Obeying Orders: Atrocity, Military Discipline, and "گوش به ÙØ±Ù…ان"» (ژورنال ØÙ‚وق – Ú©Ø§Ù„ÛŒÙØ±Ù†ÛŒØ§- 1998)ØŒ Ú©Ù‡ به مقوله «Ø§Ø®Ù„اق در جنگ، Ùˆ جنگ اخلاقی» Ù…ÛŒ پردازد، «Ù…ارک جی اوزیل» این نکته را یادآوری Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ «Ø§ÙˆÙ„ین کاری Ú©Ù‡ مدیران با یک سرباز Ù…ÛŒ کنند این است Ú©Ù‡ به او بقبولانند Ú©Ù‡ جانش ارزش ندارد (بخاطر همسنگر، عقیده، وطن،.... - «Ø¬Ø§Ù†Ù… ÙØ¯Ø§ÛŒ ایران»). وقتی سرباز به این تÙهیم رسید Ùˆ این باور بر او مستولی Ùˆ ملکه شد Ùˆ دیگر برای جان خود ارزشی قائل نشد، Ùˆ تنها در Ø¢Ù†ØØ§Ù„ت است Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تواند برای جان سرباز دشمن هم ارزشی قائل نشده Ùˆ جان او را بگیرد». به نظر من، این بالاترین «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» ای است Ú©Ù‡ یک «Ø³Ø±Ø¨Ø§Ø²» Ù…ÛŒ دهد.
مخارج Ùˆ هزینه جنگ را Ù…ÛŒ توان با بکار Ú¯Ø±ÙØªÙ† Ùورمولهای پیچیده ریاضی Ùˆ علم آمار تا ØØ¯ÙˆØ¯ نزدیک به یقینی تخمین زد. اما برای چنین برآوردی داده های واقعی لازم است. پروژه جنگ Ùˆ Ù†ØÙˆÙ‡ آغاز Ùˆ ØØ±Ú©Øª Ùˆ نقشه راه جنگ باید مشخص باشد تا مدیران پروژه بتوانند به ØØ¯Ø§Ù‚Ù„ «Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡» های لازم دست یابند.
در عین ØØ§Ù„ØŒ Ù…ÛŒ توان با مطالعه پروژه هایی Ú©Ù‡ به پایان رسیده اند Ùˆ یا هماکنون «Ø¹Ù…لیاتی» شده اند، هزینه جنگ را بررسی Ùˆ پیش بینی کرد. بدین منظور من به تعدادی از پژوهشی های آکادمیک (Ùˆ خیلی Ú©Ù… سیاسی) مراجعه کرده Ùˆ آنچه Ú©Ù‡ در زیر Ù…ÛŒ آید، دست رنج Ù…ØÙ‚قین Ùˆ پژوهشگرانی است Ú©Ù‡ نتایج کار خود را منتشر کرده اند. ساده اینکه، بسیاری از مطالب در این بخش، را از روی دست آنها Ú©Ù¾ÛŒ کرده ام (البته این بخشی از هر کار تØÙ‚یقاتی است)ØŒ بنابراین، این بخش را مدیون زØÙ…ات آنها Ù…ÛŒ دانم. Ù†Ø§Ú¯ÙØªÙ‡ روشن است Ú©Ù‡ به پژوهش هایی Ú©Ù‡ در داخل ایران هم شده مراجعه کرده، Ùˆ از نتایج کار وابستگان به مؤسسات پژوهشی رژیم هم بهره جسته ام. هد٠در اینجا برجسته کردن یک نکته است، چگونه Ù…ÛŒ توان از «Ø§Ø´ØªØ¨Ø§Ù‡ Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡» در تخمین هزینه جنگ دوری جست.
نوشتار ØØ§Ø¶Ø± Ù…ÛŒ تواند برای آنهایی Ú©Ù‡ به دنبال داده ها Ùˆ جمع بندی ها Ùˆ درگیری های سیاسی خلص در یک پژوهش هستند، کسل کننده باشد، چرا Ú©Ù‡ در اینجا، بیشتر به «Ø¢Ù…ار» Ùˆ نتیجه گیریهای «Ø¢Ú©Ø§Ø¯Ù…یک» پرداخته شده است.
نمونه
پژوهشگران «Ø¯Ø±Ú¯ÛŒØ±ÛŒ» را از چند زاویه مورد بررسی قرار Ù…ÛŒ دهند.
- درگیری اپوزیسیون با دولت ØØ§Ú©Ù….
- درگیری یک کشور با کشور همسایه.
- درگیری چند کشور (ÙØ±Ø§Ù…نطقه ای- منظور گسیل ارتش از خارج از منطقه برای یاری رسانی به کشور، Ùˆ یا مداخله در درگیری است) با یک کشور.
- درگیری گروه های اپوزیسیون (با ØÙ…ایت کشور همسایه Ùˆ یا ÙØ±Ø§Ù…نطقه ای) با دولت ØØ§Ú©Ù….
لازم به ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø§Ø³Øª Ú©Ù‡ در بیشتر پژوهش ها، «Ø¯Ø±Ú¯ÛŒØ±ÛŒ» به برخوردی Ù…Ø³Ù„ØØ§Ù†Ù‡ Ú¯ÙØªÙ‡ Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ کمتر از 1000 Ù†ÙØ± ØªÙ„ÙØ§Øª داشته باشد.
بنا به تØÙ‚یقی Ú©Ù‡ در دانشگاه اوپسالا (سوئد) انجام شده، از جنگ جهانی دوم تا 2006ØŒ 232 درگیری Ù…Ø³Ù„ØØ§Ù†Ù‡ Ùˆ جنگ در 148 نقطه جهان، Ùˆ از این تعداد 122 درگیری/جنگ در 80 منطقه، پس از پایان ÛŒØ§ÙØªÙ† «Ø¬Ù†Ú¯ سرد» رخ داده است. Ùقط در سال 2006ØŒ 32 درگیری در 23 منطقه وجود داشته است. از این 32 درگیری، 11 تا بیش از ده سال طول کشیده اند. در بقیه نمونه ها، زد وخورد پس از مدتی آتش بس، دوباره آغاز شده است.
در سال 2005 Ùˆ همچنین در 2006ØŒ Ùقط 5 درگیری بعنوان «Ø¬Ù†Ú¯» رده بندی شده اند چرا Ú©Ù‡ بیش از 1000 Ù†ÙØ± در درگیری کشته شده اند. سال 2006ØŒ عراق شاهد بیشترین ØªÙ„ÙØ§Øª بود، Ùˆ در رده های بعدی جنگ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù†ØŒ سریلانکا، چاد، Ùˆ سودان (دارÙور) قرار دارند. بنا به این تØÙ‚یق، 5 درگیری شامل درگیری بین دولت Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ طالبان، دولت عراق Ùˆ شورشیان، آمریکا Ùˆ القاعده، دولت هندوستان Ùˆ شورای سوسیال ملی نگالند، Ùˆ جنگ دولت سومالی با شورای عالی اسلامی سومالی بعنوان جنگ ÙØ±Ø§Ù…نطقه ای رده بندی شده است. این پژوهش درگیری پژاک Ùˆ جندالله با دولت جمهوری اسلامی در سال 2005 را Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ Ùˆ Ú©ÙˆÚ†Ú© ارزیابی کرده است.
«Ø¢Ù†Ø¯Ø±Ùˆ چادویک» در پژوهشی Ú©Ù‡ در ژورنال جنگهای Ú©ÙˆÚ†Ú© منتشر شده است (2006)ØŒ به گوشه هایی از جنگ 34 روزه لبنان Ú©Ù‡ ØØ²Ø¨ الله Ùˆ اسرائیل یکدیگر را به زیر آتش Ùˆ آهن Ú¯Ø±ÙØªÙ†Ø¯ØŒ Ù…ÛŒ پردازد.
چادویک Ù…ÛŒ نویسد Ú©Ù‡ بنا به «Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡» اولمرت نخست وزیر وقت اسرائیل، ØÙ…لات هوایی Ù…ÛŒ توانست اسرائیل را برای همیشه از شر ØØ²Ø¨ الله خلاص کند، اما طولی نکشید Ú©Ù‡ این «Ù†Ù‚شه» با مشکل روبرو شد، Ùˆ اسرائیل خود را در جنگی تن به تن Ùˆ خیابانی درگیر کرد. اندرو چادویک در بخشی Ú©Ù‡ آنارشی بعد از درگیری های 1975 را بررسی Ù…ÛŒ کند، به سوء Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ سپاه پاسداران برای Ù†Ùوذ به لبنان در 1982 اشاره دارد. بنا به «Ø±Ø§Ø¨Ø±Øª بائر» در «Ø´ÛŒØ·Ø§Ù†ÛŒ Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ شناسیم» ØµÙØÙ‡ 96ØŒ (2008)ØŒ پاسداران در 1982ØŒ دو هد٠را دنبال Ù…ÛŒ کردند، جنگ با اسرائیل Ú©Ù‡ لبنان را اشغال کرده بود، Ùˆ صدور «Ø®Ø· Ùکری Ùˆ ایده ئال»ØŒ Ùˆ یا به زبانی ساده تر، «ØµØ¯ÙˆØ± انقلاب». برای هد٠اول، پاسداران به آموزش گروه هایی پرداختند Ú©Ù‡ به مرور زمان به «ØØ²Ø¨ الله» معرو٠شدند، Ùˆ برای دستیابی به هد٠دوم، «Ø±Ú˜ÛŒÙ… ایران» از طریق ØØ²Ø¨ الله عقاید Ùˆ آرمانهای خود را در میان شهروندان تبلیغ Ù…ÛŒ کرد.
در اینجا با اشاره به یک نکته از مقوله سیاسی لبنان Ù…ÛŒ گذرم. هرگونه «ØµÙ„ػ، «Ø¢ØªØ´ بس» Ùˆ یا ترک مخاصمه به هر شکلی، بین لبنان (ØØ²Ø¨ الله) Ùˆ اسرائیل، را باید بمثابه «ØµÙ„Ø» بین رژیم اسلامی Ùˆ رژیم «ØµÙ‡ÛŒÙˆÙ†ÛŒØ³ØªÛŒ» اسرائیل ارزیابی کرد. به همین نسبت هرگونه تخاصم Ùˆ جنگ Ùˆ خونریزی در لبنان هم بخاطر این دو، Ùˆ جنگی نیابتی بین این دو است. به زبانی روشن، رژیم اسلامی Ùˆ اسرائیل دائما در ØØ§Ù„ Ú¯ÙØª Ùˆ شنود Ùˆ مذاکره Ùˆ زد Ùˆ بند هستند.
دیده بان ØÙ‚وق بشر، اسرائیل را بخاطر کشتاری Ú©Ù‡ در این 34 روز انجام داد به زیر سوال Ù…ÛŒ برد. در گزارش 249 ØµÙØÙ‡ ای خود «Ú†Ø±Ø§ کشته شدند» (2007)ØŒ این نهاد ØÙ‚وق بشری به کشته شدن 510 شهروند غیر نظامی Ùˆ 51 رزمنده Ù…Ø³Ù„Ø Ø§Ø´Ø§Ø±Ù‡ Ù…ÛŒ کند. بنا به این گزارش، 300 Ù†ÙØ± از کشته شدگان زن Ùˆ کودک بوده اند.
تخمین
بنا به پژوهشی دیگر Ú©Ù‡ «Ø¢Ø¯Ø§Ù… رابرتز» در سال 2010 (ژورنال بقاء، ژوئن-ژوئیه 2010ØŒ ج52ØŒ Ø´3،صص115-136) انجام داده، به دلایل دشواری در اعلام دقیق آمار ØªÙ„ÙØ§Øª غیرنظامی اشاره Ù…ÛŒ کند. رابرتز «Ù…صدومین» شهروندان غیر نظامی را در این کاتاگوری ها خلاصه Ù…ÛŒ کند:
- مجموع ØªÙ„ÙØ§Øª منتج از آتش مستقیم جنگ
- مجموع مجروØÛŒÙ† منتج از آتش مستقیم جنگ
- ØªÙ„ÙØ§Øª در ØÛŒÙ† Ùˆ یا بعد از وقوع جنگ، منتج از اثرات غیر مستقیم جنگ
- ØªÙ„ÙØ§Øª منتج از کشتار دولت ØØ§Ú©Ù… بر مردم خود (در رابطه با جنگ)
- قربانیان تجاوز جنسی، و دیگر خشونت های جنسی (در رابطه با جنگ)
- ØªÙ„ÙØ§Øª منتج از تبعید Ùˆ مهاجرت در رابطه مستقیم با جنگ
- ØªÙ„ÙØ§Øª در رابطه با جنگ، ØØªÛŒ پس از پایان جنگ (معلولین، آسیب دیدگان بخاطر امور بهزیستی Ùˆ بهداشتی) Ú©Ù‡ سالها پس از جنگ جان Ù…ÛŒ سپارند.
وی به آمار سقط جنین، مرگ مادر هنگام زایمان، و... اشاره نداشت9 است.
آن پنکث (Anne Penketh) سردبیر دیپلماتیک روزنامه ایندپندنت در اوت 2005 Ù…ÛŒ نویسد، پس از آنکه 237062 Ù†ÙØ± در اثر Ø§Ù†ÙØ¬Ø§Ø± بمب اتمی در هیروشیما کشته شدند، دوباره مسابقه ØªØ³Ù„ÛŒØØ§Øª اتمی در ØØ§Ù„ Ø´Ú©Ù„ گیری است. از آن زمان آمریکا سالیانه 27 میلیارد دلار خرج تØÙ‚یقات بر ØªØ³Ù„ÛŒØØ§Øª اتمی Ù…ÛŒ کند، Ùˆ تعداد 6390 کلاه اتمی سوار شده دارد. همین گزارش ادعا Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ اسرائیل 200 بمب اتمی دارد، ØØ§Ù„ آنکه هیچکدام از کشورهای عربی ØØªÛŒ یک بمب اتمی هم ندارند. ÙˆÛŒ سپس به آسیبهای جنگ اتمی Ù…ÛŒ پردازد.
قتل کودکان
بنا به آمار غیر رسمی
ØªÙ„ÙØ§Øª در میان شهروندان غیر نظامی
- در آغاز قرن بیستم 5%،
- جنگ جهانی اول، 15%
- جنگ جهانی دوم، 65%،
- در سالهای 90 میلادی، 75%،
- Ùˆ امروز تعداد ØªÙ„ÙØ§Øª به رقم دهشتناک 90% رسیده Ú©Ù‡ اکثریت آن را زنان Ùˆ کودکان تشکیل Ù…ÛŒ دهند.
بنا به پژوهشی Ú©Ù‡ در ژورنال پزشکی نئوانگلند (The New England Journal of Medicine) در آوریل 2009 منتشر شده است، جنگی Ú©Ù‡ در عراق ادامه دارد، بهداشت Ú©Ù„ جهان را هم به خطر انداخته، Ùˆ نتیجتا باعث مرگ کودکان Ùˆ شهروندان غیر نظامی، Ø§ÙØ²ÙˆÙ†ÛŒ کودکان بی سرپرست Ùˆ یتیم، Ùˆ ترومای جنگی شده است. بنا به این تØÙ‚یق، تعداد ØªÙ„ÙØ§Øª در عرض 5 سال، (از 2003 تا 2008) 91ØŒ358 شهروند بوده است. این آمار تعداد 10027 کشته در درگیریهای Ùلوجه Ùˆ در شروع جنگ، Ùˆ 20850 کشته Ú©Ù‡ توسط مرده شویخانه ها Ùˆ بیمارستان ها گزارش شده اند را به ØØ³Ø§Ø¨ نیاورده است.
در سال 2008ØŒ تعداد کودکانی Ú©Ù‡ بر اثر شکنجه، اعدام Ùˆ تک تیر به قتل رسیده اند 416 Ù†ÙØ± بوده، در همین زمان، 340 کودک در عملیات Ø§Ù†ØªØØ§Ø±ÛŒ شرکت داشته اند، 596 کودک در اثر Ø§Ù†ÙØ¬Ø§Ø± بمب های کنار خیابان Ùˆ یا خمپاره انداز ها به قتل رسیده اند، Ùˆ 412 بچه بر اثر بمباران جت های جنگی به قتل رسیده اند.
شایان توجه اینکه، در آماری Ú©Ù‡ مرور شد، تعداد شهروندان بزرگسال Ùˆ یا زنان قید نشده است. البته پژوهش به تمام جوانب پرداخته Ùˆ آمار کامل بصورت جدول منتشر شده است. آماری Ú©Ù‡ در این پژوهش آمده سرسام آور، دهشتناک Ùˆ ØØ²Ù† آلود است. بطور مثال، 19706 Ù†ÙØ± از 60481 شهروندی Ú©Ù‡ کشته شده اند (33%)ØŒ بر اثر شکنجه بوده است (قربانی به گروگان Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شده Ùˆ پس از شکنجه به قتل رسیده است). 17 درصد از کشته شدگان غیر نظامی بخاطر ØÙ…لات هوایی بوده است. در میان مردانی Ú©Ù‡ کشته شده اند، آمار تکان دهنده است. 91% بر اثر گلوله، 95% بر اثر اعدام، Ùˆ 97% اعدام پس از شکنجه بوده است.
سربازان
بنا به تØÙ‚یق دیگری در همین ژورنال، 20% از Ú©Ù„ ارتش آمریکا (ØØ¯ÙˆØ¯Ø§ 300000 پرسنل) دچار ترومای مغزی شده اند، Ú©Ù‡ اکثرا مورد توجه پزشکان ارتش آمریکا قرار Ù†Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ اند. Ú¯ÙØªÙ‡ شده است Ú©Ù‡ Ø¬Ø±Ø§ØØª سر Ú©Ù‡ منجر به بیهوشی کمتر 30 دقیقه Ùˆ ÙØ±Ø§Ù…وشی زودگذر (30 دقیقه) بشود، در رده بیماری لازم العلاج قرار نمی گیرد.
آمار Ùˆ شواهد تاریخی گواهی Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ هر Ú†Ù‡ «Ø¬Ù†Ú¯» ÙØ±Ø³Ø§ÛŒØ´ÛŒ تر Ùˆ طولانی تر بشود، Ùˆ Ø§ØØªÛŒØ§Ø¬ به نیرو در جبهه بالاتر برود، سن سربازان پایین تر Ù…ÛŒ آید. این واقعیت در جنگ جهانی دوم مشاهده شد، رژیم اسلامی از همان اول جنگ 8 ساله با عراق کودکان را به جبهه Ù…ÛŒ ÙØ±Ø³ØªØ§Ø¯ØŒ Ùˆ عراق هم پس از آغاز عملیات «Ú©Ø±Ø¨Ù„ای 5» توسط رژیم اسلامی، Ø·ÛŒ ÙØ±Ø§Ø®ÙˆØ§Ù† هایی کودکان 14 تا 18 ساله را به جبهه ÙØ±Ø§Ø®ÙˆØ§Ù†Ø¯.
هماکنون هم اگر به جنگ های داخلی در Ø¢ÙØ±ÛŒÙ‚ا، Ùˆ یا جنگهای داخلی در کشورهای عربی موسوم به «Ø¨Ù‡Ø§Ø± عربی» دقت شود، کودکان Ùˆ نوجوانان به Ú¯Ø±ÙØªÙ† اسلØÙ‡ Ùˆ شرکت در عملیات تشویق Ù…ÛŒ شوند. جالب اینکه، هیچکدام از نهادهای Ù…Ø¯Ø§ÙØ¹ ØÙ‚وق بشر علیه این روش از «Ø³Ø±Ø¨Ø§Ø²Ú¯ÛŒØ±ÛŒ» اعتراض نمی کنند.
زنان
در دهه 90 (میلادی) از هر ده Ù†ÙØ± Ú©Ù‡ در جنگ کشته شده اند، Ù†ÙÙ‡ Ù†ÙØ± آن شهروند غیر نظامی بوده اند.
در پژوهشی Ú©Ù‡ Ù¾Ø±ÙˆÙØ³ÙˆØ± پاتریشیا هینز کرده، به این نتیجه رسیده Ú©Ù‡ بمب Ùˆ گلوله در جنگ، زن Ùˆ مرد را به یک نسبت مورد اصابت قرار Ù…ÛŒ دهد، اما تأثیرات جانبی Ú©Ù‡ جنگ بر زنان دارد، غیر قابل تصور است. بنا به این پژوهش، در سالهای 90 Ú©Ù‡ آمریکا مراکز صنعتی، شیمیایی، Ùˆ زیر ساختاری خارج از شهرهای عراق را بمب باران Ù…ÛŒ کرد، 75% از 80000 تن بمبی Ú©Ù‡ به ØÙˆÙ…Ù‡ شهر ها ریخته شد نه تنها به اهدا٠(صنعتی) اصابت نکردند، بلکه به بیمارستانها، اورژانس ها، وزارت بهداشت، اصابت کرده Ùˆ آنها را ویران کرده، Ùˆ یا باعث شده ÙØ§Ø¶Ù„اب به سیستم آبرسانی وارد شود.
بنا به پژوهش میدک (2002) Ùˆ هاسکین (2000) بین 50% - 70% از عراقی ها Ú©Ù‡ کشته شده اند، 13000 Ù†ÙØ± مستقیما بخاطر آتش آمریکا Ùˆ ائتلا٠بوده، Ùˆ 70000 Ù†ÙØ± بخاطر ویرانی وسائل Ùˆ امکانات پزشکی-بهداشتی-بهزیستی (از جمله آلوده شدن آب Ùˆ نبود برق) بوده است.
پژوهش گارÙیلد Ùˆ نیوگات (2000) به تجاوز به زنان مسلمان در سطØÛŒ نجومی، در جنگ یوگسلاوی، Ùˆ زنان توتسی در جنگ رواندا اشاره دارد. بنا به تØÙ‚یقات موسکا Ùˆ اولاسدوÙیر (2002) زنان کوسو کشته شدن با گلوله را «Ù…رگ تمیز» Ù…ÛŒ نامیدند. تأثیرات جانبی جنگ از دید این زنان چنین نقل شده است «Ø®Ø§Ù†ÙˆØ§Ø¯Ù‡ Ùˆ خانه Ùˆ Ù…ØÙ„Ù‡ نابود Ù…ÛŒ شود؛ مورد تجاوز سربازان دشمن قرار Ù…ÛŒ گیری؛ Ùˆ سپس تو را برای شرمسار کردن همسرت در شهر Ù…ÛŒ چرخانند». Ù…ØÙ‚قین بر این باورند Ú©Ù‡ تأثیرات ÙØ¬ÛŒØ¹ جنگ بر زنانی Ú©Ù‡ اینچنین مورد تهاجم دشمن قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ اند، به مدت سالیان درازی تروماتیک بوده Ùˆ تأثیرات جانبی این تروما، بر جامعه بسیار ÙØ¬ÛŒØ¹ تر است.
گارÙیلد Ùˆ نیوگات (1991) معتقد هستند اکثر تØÙ‚یقات Ú©Ù‡ توسط وزارتخانه جنگ انجام Ù…ÛŒ شود تنها یک هد٠دارند. هد٠این پژوهش ها در راستای انتقال تجربه برای جنگ های بعدی است. اکثرا به مسائلی همچون کمبود مواد عذایی، نبود کلینیک Ùˆ بهداری Ùˆ یا مثلا واکسنیزه کردن شهروندان، در این پژوهش های نظامی، نپرداخته Ùˆ در نتیجه تعداد زخمی ها، Ùˆ کشته ها را تنها اگر مورد اصابت گلوله قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ باشند در آمار Ù…ØØ³ÙˆØ¨ Ù…ÛŒ کنند.
«ØªÙˆÙ„ Ùˆ همکاران» (1993)ØŒ Ùˆ «Ø§ÛŒØ¨Ø§Ù†» (2002) در پژوهش خود Ú©Ù‡ متمرکز بر جنگ های رواندا، سودان، لیبریا، چچین، Ùˆ عراق است، با اشاره به آمار، خاطر نشان Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ مداوا Ùˆ دیگر امکانات سیستم پزشکی Ùˆ بهیاری بجای شهروندان به سربازان Ùˆ نظامی ها کانالیزه شده، Ùˆ در نتیجه شهر ها در مضیقه قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ Ùˆ آمار ØªÙ„ÙØ§Øª غیر نظامی ها بالا Ù…ÛŒ رود.
بنا به پژوهش هایی Ú©Ù‡ نگارنده این سطور مطالعه کرده، در تمام جنگ ها، زنان Ùˆ دختران قربانیان ردی٠اول بوده اند. آمار آنقدر سرسام آور است Ú©Ù‡ پژوهشگران را به تعجب واداشته است. بنا به پژوهش «Ø±Ù†Ù‡» (1999) تعداد کشته شدگان غیر نظامی از 60-67 درصد در جنگ جهانی دوم، به 90% در دهه 90 (میلادی) رسیده است. بنا به تØÙ‚یق «Ø±Ø¶Ø§ Ùˆ همکاران» (2001) Ùقط در سال 1990ØŒ 211000 زن Ùˆ دختر در رابطه با جنگ کشته شده اند. بنا به پژوهش «Ù…وری» (2002)ØŒ بیش از 2 تا 13 برابر این رقم زخمی شده اند.
در رواندا سال 1994ØŒ در عرض سه ماه، بیش از یک میلیون Ù†ÙØ± کشته شدند Ú©Ù‡ 40 تا 45 درصد آن زن بودند. مضا٠بر این Ùˆ بنا به گزارش عÙÙˆ بین الملل – آمریکا (1997) در این مدت نزدیک به 500000 زن Ùˆ دختر تجاوز شده Ùˆ مورد شکنجه جنسی قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ اند.
«Ú©ÙˆÙ†ØªØ§» (2003) Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ اگر در سال 1991ØŒ 6.5 درصد موشک Ùˆ سلاØÙ‡Ø§ÛŒ هوشمند بکار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شد، در 2003 این رقم به 68 درصد رسید. به زبانی دیگر اصابت موشک Ùˆ آتش Ù…ÛŒ بایست دقیق تر باشد. اما نسبت ØªÙ„ÙØ§Øª شهروند به نظامی، در جنگ 2003 دو برابر سال 1991 بوده است.
رسانه ها مقصرند
بنا به گزارش سازمان «Ù†Ø¬Ø§Øª کودکان – آمریکا» (2002)ØŒ اکثر زنان در کشورهای آنگولا، بوسنی، کوسو، موزامبیک Ùˆ سومالی، بیوه جنگی هستند. در 58500 خانوار در رواندا، دختران سرپرست خانواده شده اند.
«Ù‡Ø¬ÛŒØ²» در پژوهش (2003) نتیجه Ù…ÛŒ گیرد Ú©Ù‡ با قهرمان سازی Ùˆ اسطوره سازی های جنگی، توانسته اند «Ø¶Ø±ÙˆØ±Øª ÙØ¬Ø§ÛŒØ¹ Ùˆ قربانی Ú¯Ø±ÙØªÙ† در جنگ را Ù…ØÚ©Ù…Ù‡ پسند کنند». کریس هجیز بخشی از تقصیر را متوجه «Ø±Ø³Ø§Ù†Ù‡ ها» Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ جنگ را از راه دور گزارش Ù…ÛŒ کنند. گزارش ها آنگونه تهیه Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ هیجان آور باشد گویی Ú©Ù‡ گزارش یک مسابقه ورزشی است، قهرمان Ù…ÛŒ سازند Ùˆ غرور Ùˆ عرق ملی را دامن Ù…ÛŒ زنند تا «Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§Øª جنگی» Ú©Ù… نشود. Ùˆ مهمتر از همه، از کشته شدن ها، تجاوز ها، خون غیر نظامی هایی Ú©Ù‡ ریخته Ù…ÛŒ شود Ùˆ از ویرانی ها گزارش نمی کنند، Ùˆ اگر هم Ù…ÛŒ کنند آنگونه است Ú©Ù‡ مورد پذیرش کاربران باشد، Ùˆ یا در راستای پیشبرد اهدا٠سیاسی دولتهای متبوع بکار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شود.
شاید سوزان سونتاگ (2003) درست Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ «Ù‡Ù…Ù‡ به این باور رسیده اند Ú©Ù‡ جنگ لغزشی است Ú©Ù‡ متوق٠نمی شود، Ùˆ ØµÙ„Ø Ø®ÙˆØ§Ø³ØªÛŒ است Ú©Ù‡ بدست نمی آید».
پارامتر های جانبی در Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡
در بخش دوم (ÙØµÙ„ دوم) به تأثیرات زلزله Ùˆ سیل در تنظیم Ùˆ طراØÛŒ «Ù†Ù‚شه راه» Ùˆ ورود به «Ø¬Ù†Ú¯» اشاره ای داشتم. یکی از اثراتی Ú©Ù‡ زلزله Ùˆ سیل در جامعه ای Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ خواهد وارد جنگ بشود، Ùˆ یا در Ø¨ØØ¨ÙˆØÙ‡ جنگ است، ایجاد بیکاری، بی خانمانی، Ùقر ممتد، Ùˆ البته آسیب های روانی است.
بنا به پژوهش ECONOMIC EFFECTS OF NATURAL DISASTERS AND ARMED CIVIL CONFLICT («ØªØ£Ø«ÛŒØ±Ø§Øª ÙØ§Ø¬Ø¹Ù‡ طبیعی Ùˆ اقتصادی بر درگیری های داخلی Ùˆ شهری»ØŒ د. برگولت Ùˆ همکاران 2010)ØŒ در Ø¨ØØ¨ÙˆØÙ‡ جنگ، اگر این آسیبهای طبیعی رخ دهد، Ùˆ شهروندان به Ùقر Ùˆ تنگدستی غیر قابل جبران کشانده شوند، آنارشی Ùˆ ستیزه جویی «Ù†Ø§Ù…نظم» Ùˆ «Ù†Ø§Ùرمانی خشونت بار» توسط این شهروندان Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ گیرد Ú©Ù‡ به آسیبهایی Ú©Ù‡ مستقیما جنگ به ارمغان Ù…ÛŒ آورد، Ù…ÛŒ Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ¯. گروگانگیری، اخاذی، باجگیری، تجاوز، دختر Ùˆ کودک ÙØ±ÙˆØ´ÛŒØŒ Ùˆ بسیاری دیگر از آسیبهای اجتماعی، نتایج ÙØ§Ø¬Ø¹Ù‡ طبیعی در Ù…ØÛŒØ·ÛŒ جنگ زده Ùˆ آسیب دیده است. بهترین نمونه ایران است.
اشتباه Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡ – هزینه
رویترز در گزارشی کوتاه (ژوئن 2011) با اشاره به هزینه انسانی 224000 تا 258000 ØªÙ„ÙØ§Øª جنگی عراق Ú©Ù‡ 125000 Ù†ÙØ± آن غیر نظامی بودند، Ù…ÛŒ گوید تعداد بیشتری از این ارقام بخاطر دلایل جانبی منتج از جنگ (آب آلوده، کمبود بهداشت Ùˆ دارو ....) کشته شده اند. در این ارقام، ØªÙ„ÙØ§Øª منجر از 365000 Ù…Ø¬Ø±ÙˆØØŒ Ùˆ 7.8 میلیون مهاجر جنگی Ù…ØØ³ÙˆØ¨ نشده اند.
گزارشگر در تخمینی Ù…ÛŒ نویسد Ú©Ù‡ القاعده برای عملیات 11 سپتامبر 2001ØŒ ØØ¯ÙˆØ¯Ø§ 400 تا 500 هزار دلار هزینه کرده بود، Ú©Ù‡ منجر به قتل 2995 Ù†ÙØ± شد، Ùˆ خسارتی ØØ¯ÙˆØ¯ 50 تا 100 میلیارد دلار به بار آورد. اما پس لرزه این «Ø¬Ù†Ú¯»ØŒ سه جنگ دیگر بود Ùˆ در نتیجه رقم 50 تا 100 میلیارد دلار خسارت «Ø§Ø´ØªØ¨Ø§Ù‡» است، چرا Ú©Ù‡ خسارت خیلی بیشتر از این رقم بوده است. از 11 سپتامبر تاکنون برای هر Ù†ÙØ±ÛŒ Ú©Ù‡ در آن روز به قتل رسیده، 73 Ù†ÙØ± دیگر هم به قتل رسیده اند.
در این رابطه پرسیده Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ دستاورد Ú†Ù‡ بوده است؟ در پاسخ، Ùˆ به Ù„ØØ§Ø¸ استراتژیک، اوسامه بن لادن Ùˆ صدام ØØ³ÛŒÙ† از صØÙ†Ù‡ خارج شده اند، Ùˆ آمریکا دیگر مورد ØÙ…له قرار Ù†Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است، اما ثبات Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ عراق در چشم انداز نیست، Ùˆ مهمتر اینکه رژیم اسلامی ایران Ùˆ طالبان توانسته اند Ù†Ùوذ خود را در منطقه Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ دهند.
از Ù¾Ø±ÙˆÙØ³ÙˆØ± ژز٠استیگلیز (برنده جایزه نوبل) در واشنگتن پست (سپتامبر 2010) نقل قول Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ در آغاز جنگ،(سال 2003)ØŒ Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡ هزینه ØØ¯ÙˆØ¯ 50 تا 60 میلیارد دلار برآورد شده بود (Ùˆ تا سال 2011 در ØØ¯ÙˆØ¯ 802 میلیارد دلار تخمین زده شده بود)ØŒ اما امروز Ú©Ù‡ آمریکا Ù…ÛŒ خواهد جنگ در عراق را به پایان برساند، این هزینه به رقم نجومی 3 تریلیون (3000 میلیارد) دلار رسیده است. شایان تأمل اینکه این رقم شامل نگاهداری Ùˆ بهیاری معلولین جنگ، تشخیص بیماری، اعاده خسارت سربازان جنگ، Ùˆ ... نیست.
با اشاره به مخارج جنگ Ùˆ هزینه های جانبی جنگ در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù†ØŒ در این گزارش آمده است Ú©Ù‡ ورود آمریکا به عراق در سال 2003ØŒ باعث شد Ú©Ù‡ مخارج Ùˆ هزینه ای Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ بایست متوجه عملیات در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† بشود، به سوی عراق کانالیزه شد Ùˆ پشتیبانی لازم در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† از الویت Ø§ÙØªØ§Ø¯ (بجای 20 میلیارد Ú©Ù…Ú© هزینه در 2002ØŒ این رقم به 14.7 میلیارد دلار در 2003 کاهش ÛŒØ§ÙØª). در همان دوران مبلغ 53 میلیارد دلار به جبهه عراق واریز شد. در سالهای 2004ØŒ 2005 Ùˆ 2006ØŒ هزینه جنگ در عراق 4 برابر هزینه Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† بود. نتیجه اینکه، عملیاتی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توانست در 2003 از پیشروی Ùˆ بازسازی طالبان جلوگیری کند، بخاطر «Ø§Ø´ØªØ¨Ø§Ù‡ Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡» Ùˆ ورود به جنگ در عراق، هماکنون (2010 تاریخ پژوهش) با هزینه بالاتر هم ممکن نیست.
قیمت Ù†ÙØª پیش از اشغال عراق، 25 دلار بود، ØØ§Ù„ آنکه این رقم در سال 2008 به هر بشکه 145 دلار رسید. در کنار این اثرات سوء اقتصادی، ÙØ¯Ø±Ø§Ù„ های آمریکا Ú©Ù‡ در 2003 نزدیک به 6.4 تریلیون بدهی داشتند، در سال 2008 بدهی آنها به رقم نجومی 10 تریلیون دلار رسیده است. پژوهشگر نتیجه Ù…ÛŒ گیرد Ú©Ù‡ این جنگی است Ú©Ù‡ با قرض Ùˆ بدهی اداره Ù…ÛŒ شود.
شاید لازم به یادآوری باشد Ú©Ù‡ این جنگ را هرچند جمهوریخواهان آغاز کردند، اما دموکراتها آن را تنها بخاطر اشتباه Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡ ها مورد انتقاد قرار Ù…ÛŒ دهند. باراک اوباما در 17 اوت 2009ØŒ جنگ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† را یک «Ø¬Ù†Ú¯ ضروری» نامید.
خنجر از پشت می زند
در بخش پیشین به گذشته «Ø¯ÙˆØ³ØªØ§Ù† مردم عراق»ØŒ بی مروتی «Ø§Ø±Ø¨Ø§Ø¨ بی مروت»ØŒ Ùˆ اینکه چگونه این «Ø¯ÙˆØ³ØªØ§Ù†» خنجر از پشت Ù…ÛŒ زنند Ùˆ دست یاران خود را در پوست گردو Ù…ÛŒ گذارند، Ùˆ نظر خود را عوض کرده Ùˆ تا Ù…ÛŒ توانند بدقولی Ù…ÛŒ کنند، اشاره ای شد.
این تغییر نظر Ùˆ استراتژی، همیشه Ùˆ لزوما بخاطر «Ø¨ÛŒ مروتی» نیست، گاهی از مواقع به خاطر واقعیات روی میز است. باید بخاطر داشته باشیم Ú©Ù‡ برای آمریکایی، «Ù…Ù†Ø§ÙØ¹ ملی آمریکا» الویت دارد Ùˆ دیگر هیچ. به همین خاطر اگر «Ù…Ù†Ø§ÙØ¹ ملی آمریکا» ØÚ©Ù… کند، سیاستمدار آمریکایی (عقاب Ùˆ کبوتر هم ندارد) نه تنها بدقولی Ù…ÛŒ کند، نه تنها خنجر از پشت Ù…ÛŒ زند، بلکه تمام راهی را Ú©Ù‡ Ø±ÙØªÙ‡ باز Ù…ÛŒ گردد Ùˆ راه را از طریق دیگر ادامه Ù…ÛŒ دهد، تا «Ù…Ù†Ø§ÙØ¹ ملی آمریکا» را تضمین کند.
شاید بهترین نمونه تغییر استراتژی آمریکا در ارتباط با سومالی، پس از رویداد اکتبر 1993 باشد. بنا به گزارش تØÙ‚یقی دانشگاه ملی Ø¯ÙØ§Ø¹ (2003) «ÙˆÙ‚تی Ú©Ù‡ تاکتیک Ùˆ استراتژی برخورد Ù…ÛŒ کنند» (When Tactics and Strategy Collide) دلیل نابه هنگام تغییر استراتژی در سومالی به خاطر چند عامل بود. در اکتبر 1993 این سوال آکادمیک Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯ Ú©Ù‡ این استراتژی Ú†Ù‡ «Ù†Ùعی» دارد؟ استراتژیست ها پاسخ به این سوال را در برخورد اÙکار عمومی با «Ø§Ø³ØªØ±Ø§ØªÚ˜ÛŒ» Ù…ÛŒ جویند. بنا به تعریÙÛŒ Ú©Ù‡ در این پژوهش شده، اÙکار عمومی وقتی به مساله ای توجه Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ ØØ§Ù„ت اورژانس داشته باشد. اورژانس بنا به شرایط Ù…Ø®ØªÙ„ÙØŒ درجه اهمیت بالا یا پایین پیدا Ù…ÛŒ کند. بطور مثال، درجه اهمیت برخورد با تروریسم از درجه بالا برخوردار بود. بنابراین برخورد با تروریسم «Ø§ÙˆØ±Ú˜Ø§Ù†Ø³» است.
در سال های 1992ØŒ بخاطر جنگ داخلی، موقعیت مردم عادی در سومالی بسیار تأس٠آور شده بود. مواد غذایی Ú©Ù‡ برای تغذیه مردم به سومالی ارسال Ù…ÛŒ شد توسط سرکردگان دستجات جنگجو Ùˆ شورشی ضبط شده Ùˆ غیر نظامی ها تغذیه نمی شدند. در نتیجه بیماری های منجر از سوء تغذیه Ùˆ Ù‚ØØ·ÛŒ در ØØ§Ù„ رشد بود. صلیب سرخ Ùˆ ØÙ„ال اØÙ…ر ابراز عجز در رساندن مواد غذایی به مردم عادی، Ùˆ ØÙ„ این مشکل Ù…ÛŒ کردند. اخبار Ù‚ØØ·ÛŒ از طریق واشنگتن پست Ùˆ نیویورک تایمز Ùˆ سی ان ان به مردم آمریکا گزارش Ù…ÛŒ شد Ùˆ این اخبار به مرور زمان توجه اÙکار عمومی را جلب Ù…ÛŒ کرد. Ø§ØªØØ§Ø¯ÛŒÙ‡ Ø¢ÙØ±ÛŒÙ‚ا، کشورهای Ø§ØªØØ§Ø¯ÛŒÙ‡ عرب، Ùˆ دیگر سازمانهای غیر دولتی به دولت بوش ÙØ´Ø§Ø± Ù…ÛŒ آوردند Ú©Ù‡ عکس العملی نشان دهد. بالاخره بوش دستور آذوغه رسانی از طریق پل هوایی را صادر کرد. مضا٠بر آن، در پائیز 1992 به شورای امنیت ملل Ù…ØªØØ¯ پیشنهاد کرد Ú©Ù‡ با ورود پرسنل نظامی آمریکا به سومالی، برای گشودن راه برای صلیب سرخ Ùˆ دیگر مددکاران غیر دولتی، مواÙقت کند. در 3 دسامبر این پیشنهاد به تصویب رسید Ùˆ 6 روز بعد اولین کماندوها وارد سومالی شدند تا به اسکان نیروهای ØµÙ„Ø Ù…Ù„Ù„ Ù…ØªØØ¯ هم یاری برسانند.
25600 نظامی آمریکا به کشور وارد شدند، Ùˆ در عرض 5 ماه اول، 8 پرسنل به قتل رسیدند. پنتاگون مخارج این پروژه در سال 1993 را 760 میلیون دلار، Ùˆ تضمین مخارج برای تثبیت نیروهای ملل Ù…ØªØØ¯ را یک Ùˆ نیم میلیارد دلار برآورد کرده بود. نیروهای آمریکا در تابستان 1993 به 4500 تقلیل ÛŒØ§ÙØª Ú©Ù‡ اکثرا کارکرد لجستیکی داشتند. اما به مرور زمان کارکرد کماندو ها از انجام پروژه ای «Ø¨Ø´Ø± دوستانه» (Ú©Ù‡ اÙکار عمومی آمریکا آن را اورژانس تشخیص داده بودند) به پروژه Ùˆ عملیات نظامی Ùˆ دستگیری Ùˆ پیگرد سرکردگان شورشیان، جنگجویان Ùˆ یاغیان تغییر ماهیت داد.
در اکتبر 1993ØŒ 100 کماندو وابسته به رنجرز Ùˆ دلتا، برای دستگیری دو تن از معاونین Ù…ØÙ…د ÙØ±Ø ایدید، در مرکز مگادیشیو (پایتخت سوالی) پیاده شدند. قرار بود Ú©Ù‡ این عملیات یک ساعت طول بکشد، اما وقتی هزاران شورشی Ù…Ø³Ù„Ø Ø³ÙˆÙ…Ø§Ù„ÛŒØ§ÛŒÛŒ بر سر آنها ریختند، عملیات 24 ساعت طول کشید، Ùˆ با کشته شدن 18 کماندوی آمریکایی، Ùˆ Ù…Ø¬Ø±ÙˆØ Ø´Ø¯Ù† 70 پرسنل، Ùˆ شکست پروژه در رسیدن به Ø§Ù‡Ø¯Ø§ÙØ´ به پایان رسید.
اÙکار عمومی Ú©Ù‡ انتظار داشتند ورود آمریکا به سومالی Ùقط بشر دوستانه باشد، پس از با خبر شدن از آنچه در 13 اکتبر رخ داد، اورژانس ورود به ÙØ§Ø²ÛŒ پر مخاطره را ØØ§Ø¦Ø² اهمیت تشخیص ندادند. آمریکا در بهار 1994 نیروهای خود را از سومالی خارج کرد، Ùˆ استراتژی کاملا تغییر کرد.
استراتژیست ها معتقدند Ú©Ù‡ «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» برای رسیدن به «Ù…Ù†ÙØ¹Øª ملی» شامل Ù†ÙØ±Ø§ØªØŒ ØªÙ„ÙØ§ØªØŒ مجروØÛŒÙ†ØŒ زمان، پول، امکانات، ادوات، دیپلماسی، کمکهای اقتصادی، Ùˆ آبروی سیاسی Ù…ÛŒ شود. به زبانی دیگر، هر Ú†Ù‡ «Ù…Ù†ÙØ¹Øª ملی» بالاتر باشد، اÙکار عمومی ØØ§Ø¶Ø± به پرداخت «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» بیشتر است، Ùˆ هرچه «Ù…Ù†ÙØ¹Øª ملی» در انجام یک پروژه پایین بیاید، اÙکار عمومی درجه اهمیت کمتری برای «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» قائل Ù…ÛŒ شوند. اÙکار عمومی آمریکا با ورود بیش از 25000 پرسنل نظامی به سومالی در راستای پروژه ای «Ø¨Ø´Ø± دوستانه» آمادگی نشان داد تا به آن ØØ¯ Ú©Ù‡ 8 پرسنل در سومالی کشته شود، اما به این «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» اعتراض نکند. اما وقتی «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» بالا Ø±ÙØª Ùˆ دستاورد، بنا به نظر Ùˆ برآورد اÙکار عمومی پایین آمد، کاخ سÙید مجبور به تغییر استراتژی شد.
قابل تأمل اینکه، در بسیاری از پروژه های پیش از سومالی، تعداد ØªÙ„ÙØ§ØªØŒ Ùˆ یا مخارج جنگ Ùˆ عملیات خیلی بیشتر از آنچه در سومالی رخ داد، بود، Ùˆ کاخ سÙید هم استراتژی خود را تغییر نداده بود. بنا به پژوهش ØØ§Ø¶Ø± تنها دلیل تأثیر «Ø§Ùکار عمومی» است، مخصوصا وقتی Ú©Ù‡ تاکتیک Ùˆ مشکلات انجام تاکتیک، هزینه ای بالاتر از برآورد اولیه داشته باشد.
با توجه به این نکته، Ù…ÛŒ توان پرسید Ú©Ù‡ درجه اهمیت «ØÙ…له نظامی به ایران در اÙکار عمومی آمریکا Ú†Ù‡ ØØ¯ است؟» برای ورود به پروژه Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† درجه اهمیت بالا بود Ùˆ کسی اعتراض نکرد، در مورد عراق، چندین میلیون Ù†ÙØ± در اعتراض به شروع جنگ به خیابان ها ریختند، در مورد لیبی، آمریکا از پیاده کردن نیرو خودداری کرد، در مورد سوریه Ùقط به «Ø¨Ù‡ رسمیت شناختن» اپوزیسیون Ø§Ú©ØªÙØ§ کرد، این روند چیزی نیست به جز توجه کردن به ÙØ§Ú©ØªÙˆØ± Ùˆ پارامتر «Ø§Ùکار عمومی». ØØ§Ù„ØŒ اگر ایران اتمی بشود، آیا این درجه اهمیت تا به آن ØØ¯ بالا Ù…ÛŒ رود Ú©Ù‡ «Ø§Ùکار عمومی» ØØ§Ø¶Ø± به پرداخته «Ù‡Ø²ÛŒÙ†Ù‡» لازم بشود؟
سوال اصلی
ØØ§Ù„ به سوال اصلی Ú©Ù‡ آقای رجوی در 5 آبان 1391 Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡ اند، باز Ù…ÛŒ گردیم، Ú©Ù‡ اگر رژیم پای جنگ بیاید (Ù…ÙØ¯Ù„ لیبی)ØŸ
پیش از این نوشته بودم Ú©Ù‡ این سوال درست Ù…Ø·Ø±Ø Ù†Ø´Ø¯Ù‡ است. مهم نیست Ú©Ù‡ رژیم پای جنگ Ù…ÛŒ آید یا نه. سوال به نظر من اینگونه باید Ù…Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆØ¯ Ú©Ù‡ اگر بیاید، نیروی رادیکال سرنگونی طلب Ú†Ù‡ باید بکند؟
همانطور Ú©Ù‡ مشاهده شد، ØÙ…ایت از چنین پروژه ای نه تنها هزینه های بالای انسانی Ùˆ زیر ساختاری دارد، بلکه به Ù„ØØ§Ø¸ سیاسی Ùˆ استراتژیک، چنانکه در نمونه سومالی، عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ù…ÛŒ بینیم، Ù…ÛŒ تواند نا متعیّن بوده، Ùˆ آمریکا Ùˆ شرکاء میدان Ùˆ پروژه را نیم کاره ترک کرده Ùˆ «Ø¬Ø§Ø®Ø§Ù„ÛŒ» بدهند.
بطور مثال اگر به پیام چند روز پیش دیوید کامرون (دسامبر 2012) دقت کنیم، Ù…ÛŒ بینیم Ú©Ù‡ در این پیام «Ù†ÙˆØ±ÙˆØ²ÛŒ» ØµØØ¨ØªÛŒ از سوریه نمی شود، پیش از این Ùˆ در عرض چند Ù‡ÙØªÙ‡ گذشته هم، آن شور Ùˆ ÙØªÙˆØ± در میان ÙØ±Ø§Ù†Ø³Ù‡ Ùˆ بریتانیا Ú©Ù‡ آتش بیار معرکه بودند، ÙØ±ÙˆÚ©Ø´ کرده است، Ùˆ گویی بیشتر به دنبال راه ØÙ„ÛŒ مسالمت آمیز هستند. به زبانی دیگر، استراتژی به دلایل مختل٠تغییر Ù…ÛŒ کند، Ùˆ «Ù…بارز» Ùˆ یا «Ø´ÙˆØ±Ø´ÛŒ» Ú©Ù‡ تا دیروز ØÙ„وا ØÙ„وا Ù…ÛŒ شد، در وسط میدان جنگ به امید خود رها شده، Ùˆ مخیر Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ بین تنها جنگیدن Ùˆ شکست Ù…ÙØªØ¶ØØ§Ù†Ù‡ خوردن، Ùˆ یا مذاکره با دشمن جنایتکار یکی را انتخاب کند.
کس نخارد پشت من
واقعیت این است Ú©Ù‡ اگر Ù…ÛŒ خواهیم روی پای خود بایستیم، Ùˆ به «Ø¨ÛŒÚ¯Ø§Ù†Ù‡» وابسته نشویم، Ùˆ آبروی سیاسی Ùˆ عقیدتی خود را در گرو وعده های زر داران Ùˆ زورمداران نگذاریم، چاره ای نداریم به جز اتکاء به خود، به خلق خود Ùˆ به آرمان خود. بجز این، تمام شهید Ùˆ جانباخته Ú©Ù‡ تاکنون تقدیم شده به آمار «ØªÙ„ÙØ§Øª» Ù…ÛŒ پیوندد. تمام آن شکنجه ها، آن دردها Ùˆ آن دوری Ùˆ تبعید ها از ØØ±Ù…ت خود دور شده، Ùˆ به «Ø§Ø´ØªØ¨Ø§Ù‡ Ù…ØØ§Ø³Ø¨Ù‡» بدل Ù…ÛŒ شوند.
من بر این باورم Ú©Ù‡ این رژیم Ù…ÛŒ رود. به دست ÙØ±Ø²Ù†Ø¯Ø§Ù† خلق ساقط Ù…ÛŒ شود، Ùˆ مام وطن آغوش خود را به روی این ÙØ±Ø²Ù†Ø¯Ø§Ù† باز خواهد کرد تا آنها را با Ø§ØØªØ±Ø§Ù…ÛŒ Ú©Ù‡ زیبنده آنها است در آغوش Ø¨ÙØ´Ø±Ø¯. تنها اگر «ØØ±Ù…ت» نقش Ø¢ÙØ±ÛŒÙ†ÛŒ خلق در تغییر بجا آورده شود. هیچکس Ù…ØØªØ±Ù… تر از «Ù…لت شری٠ایران» نیست.
Ø§Ø³ØªØØ§Ù„Ù‡ پذیری
در ÙØµÙ„ بعدی به سوال بعدی آقای رجوی Ú©Ù‡ در 5 آبان 1391 Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡ اند، Ù…ÛŒ پردازیم
علی ناظر
12 دی1391